Áp lực kép đẩy giá rau tăng mạnh
Những ngày mưa liên tục, đồng thời nguồn cung từ các vùng trồng liên tục sụt giảm khiến thị trường rau xanh TP. Hồ Chí Minh rơi vào tình trạng biến động mạnh. Tình trạng đứt gãy nhẹ trong chuỗi cung ứng nhanh chóng đẩy giá rau lên cao, nhiều loại rau chỉ trong vài tuần đã tăng gấp rưỡi, thậm chí gần gấp đôi. Giữa thời điểm đáng lẽ phải dồi dào nguồn hàng để chuẩn bị cho mùa cao điểm cuối năm, các nhà vườn lại đối mặt nguy cơ thiếu hụt kéo dài.
Nguồn cung sụt giảm vì cây chậm lớn và khó thu hoạch, trong khi nhu cầu của thị trường vẫn giữ nguyên. Ảnh: HTX Vườn Nhà Đà Lạt
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, sự tăng giá lần này không chỉ đơn thuần là do cung cầu, mà là kết quả của "áp lực kép" tác động trực tiếp đến sản xuất của người nông dân. Cụ thể, ảnh hưởng của thời tiết và các yếu tố chi phí đầu vào là nguyên nhân dẫn đến giá rau xanh tăng mạnh.
"Thời tiết luôn là yếu tố định đoạt sự thành bại của người nông dân. Những đợt mưa bão kéo dài, cộng với triều cường dâng cao vừa qua, đã khiến nhiều khu vực ở Đồng bằng sông Cửu Long bị ngập úng. Điều này làm giảm đáng kể sản lượng rau màu cung ứng cho thị trường.
Bên cạnh đó, giá rau còn bị tác động bởi các nguyên nhân phụ liên quan đến chi phí đầu vào. Cụ thể, giá vật tư nông nghiệp như phân bón và cây giống đã tăng cao. Đồng thời, giá thuốc bảo vệ thực vật cũng tăng. Sự kết hợp giữa việc sản lượng bị sụt giảm và chi phí đầu vào gia tăng đã khiến giá thành sản xuất cao hơn, dẫn đến giá rau bán ra thị trường trở nên đắt hơn so với trước đây", ông Nguyên nói.
Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam
Mặc dù vậy, đại diện Hiệp hội Rau quả Việt Nam đánh giá đây chỉ là biến động mang tính thời điểm. Theo ông Nguyên, khi bước vào vụ mới và thời tiết khô ráo trở lại, nguồn cung sẽ dồi dào hơn. Khi nông dân xuống giống vụ mới trong mùa khô, sản lượng sẽ phục hồi và giá sẽ hạ. Chỉ cần hai đến ba tháng, thị trường có thể cân bằng trở lại.
Trước lo ngại rằng thương lái “đội giá”, ông Nguyên khẳng định đây không phải là nguyên nhân chính khiến giá rau tăng. "Nói do thương lái làm giá tăng thì không đúng. Họ chỉ góp phần luân chuyển hàng từ nơi thừa sang nơi thiếu. Vấn đề cốt lõi vẫn là nguồn cung không đủ", ông Nguyên khẳng định.
Tăng giá nhưng nông dân không hưởng lợi nhiều
Dù giá rau bán lẻ tăng cao, nhưng lợi nhuận thực tế của nông dân và các hợp tác xã không tương xứng do sụt giảm năng suất bởi yếu tố thời tiết, thiên tai.
Chị Lương Thị Yến Vân, đại diện Hợp tác xã Vườn Nhà Đà Lạt cho biết, mặc dù giá rau bán lẻ trên thị trường tăng phi mã, nhưng trên thực tế, nông dân lại không được hưởng lợi nhiều.
"Dù giá tăng, nông dân lại không hẳn được hưởng lợi nhiều. Lượng rau thu hoạch đã giảm sâu so với năm trước vì mưa liên tục. Người dân có lời nhưng rất ít vì năng suất giảm. Trời âm u, cây không quang hợp được, không ra hoa đậu quả. Rau trồng ngoài trời thì coi như mất trắng, chỉ còn thu được ít rau trong nhà mà chất lượng cũng kém. Một số loại rau khan hiếm tăng gấp ba lần. Bí Nhật chúng tôi từng thu mua 25.000 đồng/kg nhưng nay phải mua theo giá thị trường 60.000 đồng/kg, nếu không bà con sẽ bán ra ngoài. Bên cạnh đó, nhiều loại rau đã yếu sẵn do nấm bệnh mà vận chuyển xa nên rất dễ hư hỏng. Hiện rau bên HTX hầu như không còn bao nhiêu", chị Vân chia sẻ về tình hình hiện tại.
Mặc dù giá rau tăng mạnh, nông dân lại không hưởng lợi bao nhiêu. Ảnh: HTX Vườn Nhà Đà Lạt
Theo các thương lái tại một số chợ đầu mối lớn như Thủ Đức, Bình Điền hay Hóc Môn, lượng hàng về giảm 10 - 30%, đặc biệt là nhóm rau lá. Mưa trái mùa, sâu bệnh tăng, đường vận chuyển bị chia cắt và chi phí logistics cũng khiến rau khó về thành phố hơn. Ở Lâm Đồng, Tây Ninh, Đồng Nai, Bình Phước…, đồng loạt ghi nhận mất mùa, năng suất thấp và cây trồng không đậu quả do thời tiết âm u kéo dài.
Bên cạnh khó khăn trong sản xuất, khâu vận chuyển cũng trở thành “nút thắt” lớn của các hợp tác xã. Những ngày mưa lớn liên tiếp khiến nhiều tuyến đường tại Đà Lạt bị ngập sâu, một số đoạn đèo bị sạt lở, các con suối quanh vùng trồng dâng cao và chảy xiết. Xe chở hàng phải đi vòng, thậm chí nhiều chuyến phải dừng lại giữa đường vì không thể vượt qua những điểm ngập. Quãng đường vốn đã xa lại càng kéo dài, làm cho việc đưa rau về TP. Hồ Chí Minh thêm phần khó khăn.
Để chuẩn bị cho mùa Tết là thời điểm nhu cầu tăng đột biến, các hợp tác xã buộc phải đẩy mạnh sản xuất, thậm chí tăng gấp ba đến bốn lần lượng cây giống so với ngày thường. Tuy nhiên, kế hoạch này vẫn treo lơ lửng trước những biến động khó lường của thời tiết. Mặc dù đã xuống giống và dự trù mở rộng diện tích canh tác, những đợt mưa kéo dài liên tục khiến cây sinh trưởng chậm, không đạt kích thước như mong muốn. Việc chăm sóc phải kéo dài, chi phí đội lên, nhưng tiến độ vẫn lệch so với kế hoạch ban đầu.
Ở góc độ toàn ngành, Hiệp hội Rau quả Việt Nam dự báo, giá rau dịp Tết có thể nhích nhẹ so với năm ngoái do chi phí đầu vào tăng, nhưng nguồn cung cơ bản vẫn ổn định. Dù trước mắt còn nhiều khó khăn, nhưng theo nhận định của các chuyên gia, tình trạng này sẽ sớm kết thúc khi thời tiết ổn định trở lại và các vùng trồng phục hồi sản xuất. Khi nguồn cung dần được bổ sung, giá rau sẽ hạ nhiệt và thị trường sẽ ổn định hơn cho cả người tiêu dùng lẫn nông dân.
