ASEAN+3 trong một thế giới phân mảnh

Thương mại toàn cầu đang căng thẳng

Hệ thống thương mại đa phương dựa trên các luật lệ - vốn từ lâu đã là nền tảng của sự hội nhập kinh tế toàn cầu và thịnh vượng- đang bị thách thức bởi chính sách bảo hộ đơn phương của Chính quyền Tổngthống Mỹ Donald Trump. Chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, các biện pháp thương mại có chọn lọc và việc sử dụng thuế quan làm vũ khí đang làm xói mòn nền tảng của trật tự thương mại toàn cầu dựa trên luật lệ. Những diễn biến này không chỉ gây nguy hiểm cho những lợi ích kinh tế tích lũy được trong nhiều thập kỷ toàn cầu hóa mà còn đe dọa sự ổn định và thịnh vượng mà thương mại mở từ lâu đã hỗ trợ trên khắp các khu vực.

Sự bất ổn ngày càng gia tăng đã làm lu mờ niềm tin kinh doanh và làm suy yếu các quyết định đầu tư. Các công ty ở cả nền kinh tế tiên tiến và mới nổi đang xem xét lại các chiến lược đầu tư dài hạn của mình, trì hoãn hoặc hủy bỏ các kế hoạch và chuyển hướng vốn để ứng phó với nỗi lo về sự thay đổi đột ngột về quy định hoặc gián đoạn thị trường. Chuỗi cung ứng toàn cầu, từng được tối ưu hóa cho hiệu quả xuyên biên giới, hiện đang được định hình lại xung quanh sự dư thừa, khả năng phục hồi và chủ nghĩa bảo hộ.

Trong bối cảnh biến động này, nhu cầu về một điểm tựa đáng tin cậy cho thương mại toàn cầu chưa bao giờ cấp thiết hơn thế.

Chi phí của sự phân mảnh

Rủi ro của một hệ thống thương mại toàn cầu bị phân mảnh không chỉ giới hạn ở sự kém hiệu quả. Nếu không có khuôn khổ thống nhất, dựa trên các quy tắc, chuỗi giá trị toàn cầu sẽ trở nên dễ bị tổn thương, rủi ro đầu tư tăng lên và các nền kinh tế nhỏ hơn, phụ thuộc vào thương mại sẽ bị rủi ro hơn.

Đáng lo ngại hơn, sự phân mảnh kinh tế nuôi dưỡng căng thẳng địa chính trị. Các khối thương mại liên kết theo đường lối chính trị có thể thổi bùng sự cạnh tranh chiến lược, làm gia tăng sự ngờ vực và làm suy yếu tinh thần hợp tác toàn cầu - vốn là nền tảng của các thể chế đa phương. Theo thời gian, thế giới có thể chứng kiến sự tách rời của các hệ thống kinh tế lớn, mất hiệu quả quy mô và sự suy giảm trong phúc lợi mang lại từ thương mại tự do.

Trong một thế giới như vậy, các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Nếu không có các cơ chế mạnh mẽ để đảm bảo công bằng và khả năng dự đoán, năng lực hội nhập vào thị trường toàn cầu, leo lên nấc thang phát triển và đạt được tăng trưởng bền vững của các nền kinh tế này sẽ bị hạn chế khá mạnh.

ASEAN+3 đang ở ngã ba đường mới

Trong bối cảnh đầy thách thức này, ASEAN+3 – 10 thành viên ASEAN cộng với Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc - một lần nữa thấy mình đang ở ngã ba quan trọng. Là một khu vực lâu đời gắn liền với thị trường mở, chuỗi cung ứng tích hợp và tăng trưởng do xuất khẩu dẫn dắt, khu vực này có nhiều rủi ro - nhưng cũng có rất nhiều cơ hội.

Đây không phải là một bối cảnh lạ lẫm. Cuộc khủng hoảng tài chính châu Á vào cuối những năm 1990 đã đánh dấu thử thách lớn đầu tiên của khu vực, phơi bày những điểm yếu về mặt cấu trúc nhưng cũng thúc đẩy những cải cách táo bạo và hợp tác khu vực sâu sắc hơn. Những gì diễn ra sau đó là một sự chuyển đổi: các chính sách trong nước mạnh mẽ kết hợp với hội nhập khu vực đã giúp khu vực này trở nên mạnh hơn, có khả năng chống chịu tốt hơn và gắn kết hơn.

Bây giờ, một thế hệ sau, ASEAN+3 đang đối mặt với một điểm uốn lịch sử khác. Chủ nghĩa bảo hộ, căng thẳng địa chính trị và sự bùng nổ công nghệ đang viết lại các quy tắc của thương mại toàn cầu. Nền tảng của trật tự dựa trên luật lệ hỗ trợ sự trỗi dậy của ASEAN+3 đang phải chịu cú sốc thuế quan bảo hộ chưa từng có. Lần này, khu vực này phải phản ứng không phải như một bên thụ động, mà là một bên tự tin, trưởng thành có khả năng định hình trật tự mới.

ASEAN+3 là động lực chính của thương mại và tăng trưởng toàn cầu, chiếm khoảng 30% GDP thế giới, 28% thương mại toàn cầu và gần 20% FDI vào. Chuỗi cung ứng kết nối của khu vực này, từ điện tử đến ô tô, đã giúp tăng cường khả năng chống chịu và tạo ra ý thức về mục đích chung.

Những nền tảng này trao cho ASEAN+3 cả nền tảng lẫn trách nhiệm giúp bảo vệ và duy trì hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ.

Một nền tảng cho sự dẫn dắt và cải cách

Điểm mạnh của khu vực này không chỉ nằm ở khối lượng thương mại. ASEAN+3 tự hào có thị trường tiêu dùng rộng lớn và đang mở rộng, nền tảng kinh tế vĩ mô vững chắc và sự hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu. Những điểm mạnh này, kết hợp với tiến bộ công nghệ của khu vực, đặt khu vực vào vị thế dẫn đầu trong thương mại kỹ thuật số và đổi mới sáng tạo, bao gồm năng lượng tái tạo và thương mại điện tử để tăng cường khả năng phục hồi và mở rộng lợi ích của hội nhập. Lực lượng lao động lành nghề, các ngành công nghệ năng động và hệ sinh thái sản xuất tinh vi tiếp tục củng cố tăng trưởng giá trị cao. Kiến trúc thể chế của khu vực, từ các hiệp định thương mại đến mạng lưới an toàn tài chính, mang đến một nền tảng vững chắc cho hành động phối hợp.

Nhờ những tài sản này, ASEAN+3 có vị thế tốt để giúp định hình lại toàn cầu hóa cho thế kỷ, giúp khuvực toàn diện hơn, kiên cường hơn và phù hợp hơn với một thế giới phân mảnh.

Để dẫn dắt hiệu quả như một lực lượng ổn định trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi đòi hỏi tầm nhìn chiến lược. ASEAN+3 phải hành động trên nhiều mặt trận:

1. Tăng cường hội nhập khu vực

Các thỏa thuận như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cung cấp các con đường để thúc đẩy các quy tắc thương mại cởi mở, toàn diện và hiện đại. Việc thực hiện và mở rộng hiệu quả các thỏa thuận này có thể tạo ra động lực quan trọng cho thương mại tự do và công bằng trong khu vực.

2. Làm mới WTO

ASEAN+3 nên tích cực hỗ trợ cải cách để tham gia khôi phục Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và đảm bảo hệ thống đa phương vẫn đáp ứng được nhu cầu của cả nền kinh tế đang phát triển và phát triển. Các ưu tiên bao gồm thúc đẩy các cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả hơn và cập nhật các quy tắc thương mại để phản ánh thực tế mới như thương mại kỹ thuật số và biến đổi khí hậu.

3. Dẫn đầu trong các lĩnh vực mới nổi

ASEAN+3 nên dẫn đầu hợp tác trong các lĩnh vực mới ngày càng quan trọng đối với khả năng cạnh tranh và tính bền vững trong tương lai. Công nghệ xanh, thương mại kỹ thuật số, chuỗi cung ứng bền vững và đổi mới toàn diện đại diện cho ranh giới tiếp theo của sự lãnh đạo kinh tế toàn cầu. Bằng cách phối hợp các chính sách, chia sẻ các thông lệ tốt nhất và đầu tư vào các hàng hóa công trong khu vực, ASEAN+3 có thể giúp thiết lập các tiêu chuẩn toàn cầu đồng thời đảm bảo rằng các lợi ích của thay đổi công nghệ được chia sẻ rộng rãi.

4. Tăng cường hợp tác kinh tế vĩ mô

Cuối cùng, việc tăng cường đối thoại chính sách khu vực và phối hợp kinh tế vĩ mô vẫn là trụ cột chính của chương trình nghị sự ASEAN+3. Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng bất ổn như hiện nay, hợp tác chặt chẽ hơn về ổn định tài chính vĩ mô và các cơ chế mạnh mẽ hơn để phòng ngừa và giải quyết khủng hoảng không chỉ là điều mong muốn mà còn là điều cần thiết. Sáng kiến đa phương hóa Chiang Mai (CMIM) đóng vai trò là mạng lưới an toàn tài chính khu vực quan trọng, trong khi Văn phòng nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN+3 (AMRO) đóng vai trò chủ chốt trong việc củng cố khuôn khổ này thông qua giám sát kịp thời, cảnh báo sớm và tư vấn chính sách. Cùng nhau, các thiết chế nàythể hiện cam kết chung của khu vực đối với khả năng phục hồi và ổn định tài chính vĩ mô và làm nổi bật giá trị lâu dài của sự tham gia chính sách chủ động giữa các nền kinh tế thành viên.

Con đường có trách nhiệm hướng tới toàn cầu hóa mới

Trong thời điểm bất ổn toàn cầu sâu sắc, các nền kinh tế ASEAN+3 một lần nữa phải đối mặt với thách thức trong việc vượt qua cú sốc lớn bên ngoài, giống như đã từng đối mặt trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Á ba thập kỷ trước. Các nền kinh tế thành viên phải luôn cảnh giác và kiềm chế các biện pháp bảo hộ làm suy yếu các cam kết của mình đối với các hiệp định thương mại tự do khu vực, ngay cả khi các nền kinh tế riêng lẻ tham gia vào các cuộc đàm phán song phương với Hoa Kỳ. Thay vào đó, các thành viên nên tập trung vào việc hỗ trợ nền kinh tế của mình, tái cấu trúc các ngành công nghiệp và đa dạng hóa các mối quan hệ thương mại để giảm sự phụ thuộc quá mức vào bất kỳ thị trường đơn lẻ nào.

Bằng cách thực hiện các bước này, khu vực có thể đóng vai trò then chốt trong việc định hình một hệ thống thương mại toàn cầu bền vững hơn, công bằng hơn và năng động hơn. Để đạt được tầm nhìn này sẽ đòi hỏi nhiều hơn là sự phối hợp nội bộ; đòi hỏi sự tham gia chủ động với các đối tác cùng chí hướng và các tổ chức quốc tế. Các tổ chức như AMRO có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đối thoại chính sách, đưa ra phân tích kịp thời và thúc đẩy việc hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng để định hướng cho nỗ lực này.

Cuối cùng, sự thành công liên tục của ASEAN+3 sẽ phụ thuộc vào khả năng duy trì các nguyên tắc cốt lõi đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh tế của chính mình: sự cởi mở, hợp tác và cam kết kiên định đối với quản trị dựa trên luật lệ. Bằng cách trung thành với các giá trị này, khu vực có thể trở thành một ví dụ mạnh mẽ cho thế giới, chứng minh rằng chương tiếp theo của toàn cầu hóa có thể được định hình không phải bằng sự phân mảnh và suy thoái, mà bằng sự hợp tác đổi mới và thịnh vượng chung.