Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phí và lệ phí, trong đó đáng chú ý là đề xuất mức phạt lên tới 50 triệu đồng đối với tổ chức tự ý thu phí, lệ phí khi chưa được cấp phép hoặc không đủ điều kiện theo quy định.

Theo Dự thảo, các tổ chức chỉ được phép thu phí, lệ phí khi được cơ quan có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đủ điều kiện và được quy định rõ là tổ chức thu. Việc tự ý thu phí, lệ phí khi chưa được cho phép sẽ bị coi là hành vi vi phạm. Lần vi phạm đầu tiên có thể bị cảnh cáo, trong khi các hành vi vi phạm tái diễn sẽ bị xử phạt tiền theo từng mức độ giá trị số tiền thu trái phép.

Cụ thể, phạt từ 500.000 đồng đến dưới 1 triệu đồng nếu số tiền thu trái quy định dưới 10 triệu đồng; Phạt từ 1 đến dưới 3 triệu đồng với hành vi thu trái phép từ 10 đến dưới 30 triệu đồng; Phạt từ 3 đến dưới 5 triệu đồng khi số tiền vi phạm từ 30 đến dưới 50 triệu đồng; Phạt từ 5 đến dưới 10 triệu đồng nếu giá trị thu trái phép từ 50 đến dưới 100 triệu đồng; và Phạt từ 10 đến dưới 30 triệu đồng cho các hành vi có giá trị vi phạm từ 100 đến dưới 300 triệu đồng.

Mức xử phạt cao nhất được áp dụng đối với hành vi thu trái phép từ 300 triệu đồng trở lên, có thể lên tới 30–50 triệu đồng. Ngoài hình phạt tiền, tổ chức vi phạm phải hoàn trả toàn bộ số tiền đã thu trái quy định cho người nộp. Trường hợp không xác định được người nộp, toàn bộ số tiền này sẽ phải nộp lại ngân sách nhà nước.

Bộ Tài chính cho biết, quy định xử phạt mới được xây dựng dựa trên Điều 7 và điểm b khoản 1 Điều 16 của Luật Phí và lệ phí, theo đó chỉ cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập hoặc tổ chức được cơ quan có thẩm quyền giao cung cấp dịch vụ công mới có quyền thu phí, lệ phí. Mọi hành vi tự ý thu khi chưa được quy định đều bị xem là vi phạm pháp luật.

Mức xử phạt này được thiết kế tương tự quy định tại Điều 27 Nghị định 109/2013/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực quản lý giá, phí, lệ phí và hóa đơn, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật. Quy định cũng tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để cơ quan chức năng dễ dàng thực hiện thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.

Theo Bộ Tài chính, việc bổ sung quy định xử phạt đối với hành vi thu phí, lệ phí trái phép là cần thiết nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý trong các văn bản hiện hành. Trước đây, Nghị định 109/2013/NĐ-CP chưa đề cập tới hành vi này, dẫn đến sự thiếu đồng bộ với Luật Phí và lệ phí, khiến công tác quản lý gặp khó khăn.

Việc ban hành quy định mới tại Điều 6 của Dự thảo Nghị định được kỳ vọng sẽ ngăn chặn tình trạng tự ý thu phí, lệ phí, nâng cao tính răn đe, đồng thời bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân và doanh nghiệp.