Gia tăng cảnh báo về rủi ro tài chính xuyên biên giới
Liên minh châu Âu (EU) đang tăng cường cảnh báo đối với các loại stablecoin được phát hành một phần ngoài khối, trong bối cảnh cơ quan giám sát rủi ro tài chính của EU kêu gọi áp dụng các biện pháp bảo vệ khẩn cấp để ngăn ngừa rủi ro lan truyền.
Trong tuyên bố đưa ra ngày 2/10, Hội đồng Rủi ro Hệ thống châu Âu (ESRB), cơ quan giám sát rủi ro tài chính vĩ mô của EU, do Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde đứng đầu, nhấn mạnh rằng những mô hình stablecoin đa nhà phát hành, có sự tham gia của cả tổ chức trong và ngoài EU, đang tiềm ẩn những “lỗ hổng cấu trúc”, đòi hỏi phản ứng chính sách kịp thời.
Ngân hàng Trung ương châu Âu cảnh báo về thách thức tiền điện tử stablecoin. Ảnh minh họa
Stablecoin là một loại tiền điện tử được thiết kế để giữ giá trị ổn định bằng cách neo vào một tài sản dự trữ, như một đồng tiền pháp định (ví dụ USD, euro) hoặc một rổ tài sản khác. Trong những năm gần đây, stablecoin ngày càng phổ biến trong hệ sinh thái tài chính số, đóng vai trò cầu nối giữa thị trường tiền mã hóa và hệ thống tài chính truyền thống.
EU đã đi tiên phong trong việc xây dựng khung pháp lý nghiêm ngặt cho tiền mã hóa. Quy định về Thị trường tài sản tiền mã hóa (MiCA), có hiệu lực từng phần từ giữa năm 2024, yêu cầu các stablecoin lưu hành trong khối phải được bảo chứng đầy đủ bằng tài sản dự trữ, đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn quản trị, minh bạch và giám sát nghiêm ngặt.
Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách lo ngại rằng những tổ chức phát hành từ bên ngoài EU, đặc biệt là các mô hình phát hành đa bên (multi-issuer schemes), có thể né tránh một phần các quy định của khối, từ đó mang rủi ro tài chính vào nội địa. Trong các mô hình này, một thực thể tại EU và một thực thể ngoài EU cùng phát hành một loại stablecoin có thể thay thế lẫn nhau. Khi đó, những quy định nghiêm ngặt của EU không áp dụng cho phần phát hành bên ngoài, dẫn tới sự mất cân bằng trong khung quản lý.
“Các mô hình phát hành stablecoin từ nhiều quốc gia bên thứ ba, với các token có thể thay thế được phát hành song song trong và ngoài EU, có những điểm yếu cố hữu, đòi hỏi một phản ứng chính sách khẩn cấp”, ESRB nêu rõ trong thông cáo.
Bà Christine Lagarde cũng khẳng định, các công ty phát hành stablecoin trong và ngoài EU cần phải được áp dụng cùng một tiêu chuẩn để tránh “lỗ hổng pháp lý” và đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính khu vực.
Nguy cơ “chạy” stablecoin và áp lực lên ECB
Mối lo ngại lớn nhất của các nhà chức trách EU là khả năng xảy ra một cuộc tháo “chạy” stablecoin, tương tự hiện tượng rút tiền hàng loạt trong hệ thống ngân hàng, nếu các nhà đầu tư mất niềm tin vào tài sản neo giữ giá trị này.
Trong kịch bản xấu, khi nhà đầu tư đồng loạt muốn quy đổi stablecoin thành tiền thật, họ sẽ ưu tiên đổi tại các tổ chức trong EU vì hệ thống giám sát và yêu cầu dự trữ ở đây chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, lượng dự trữ bằng tiền mặt và tài sản thanh khoản tại EU có thể không đủ để đáp ứng dòng yêu cầu rút vốn tập trung, tạo ra tình trạng thiếu thanh khoản nghiêm trọng trong khối.
Điều này không chỉ đe dọa tính ổn định của thị trường stablecoin mà còn có thể tác động dây chuyền đến hệ thống tài chính rộng hơn, gây áp lực buộc Ngân hàng Trung ương châu Âu phải can thiệp để ổn định thanh khoản. Trong bối cảnh ECB vẫn đang thận trọng với thị trường tiền mã hóa, một tình huống như vậy sẽ đặt cơ quan này vào vị thế khó khăn.
ESRB cảnh báo thêm rằng, các tập đoàn đa chức năng phát hành stablecoin có thể hoạt động dưới những khung pháp lý lỏng lẻo hơn nhiều so với các tập đoàn tài chính truyền thống. Sự khác biệt về tiêu chuẩn an toàn vốn và giám sát giữa các khu vực pháp lý sẽ tạo ra những lỗ hổng, cho phép rủi ro tài chính xuyên biên giới di chuyển nhanh hơn.
Hiện tại, EU đang sở hữu một trong những cơ chế quản lý tiền mã hóa nghiêm ngặt nhất thế giới, nhưng các chuyên gia nhận định khung pháp lý này cần tiếp tục được mở rộng để bao phủ cả các thực thể phát hành bên ngoài khối có hoạt động ảnh hưởng đến thị trường nội địa.
Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh của stablecoin cũng khiến các ngân hàng trung ương lo ngại về khả năng chúng ảnh hưởng tới chính sách tiền tệ và ổn định tài chính. Stablecoin có thể trở thành phương tiện thanh toán phổ biến, nhưng nếu chúng không được quản lý đúng cách, bất kỳ cú sốc nào từ bên ngoài đều có thể lan truyền vào hệ thống tài chính EU qua kênh dự trữ, thanh khoản và kỳ vọng của nhà đầu tư.
Bà Lagarde nhiều lần nhấn mạnh quan điểm thận trọng đối với stablecoin và tiền mã hóa, cho rằng các nhà hoạch định chính sách không nên đánh giá thấp khả năng gây rủi ro hệ thống của những tài sản kỹ thuật số này. “Chúng ta cần đảm bảo rằng, các thực thể phát hành ở ngoài châu Âu không thể lợi dụng những khác biệt về khung pháp lý để né tránh nghĩa vụ bảo chứng và quản trị. Mọi người chơi phải tuân thủ cùng một luật”, bà nói.
Trong bối cảnh stablecoin đang mở rộng nhanh chóng và ngày càng được sử dụng cho thanh toán xuyên biên giới, lời kêu gọi hành động khẩn cấp của ESRB cho thấy EU đang tìm cách củng cố “phòng tuyến” pháp lý trước khi thị trường phát triển vượt tầm kiểm soát.
Nhiều chuyên gia dự báo, trong thời gian tới, Ủy ban châu Âu và ECB sẽ xem xét sửa đổi hoặc mở rộng quy định để bao phủ các mô hình phát hành đa quốc gia, đảm bảo rằng các loại stablecoin có liên quan đến EU, dù được phát hành ở đâu, đều phải tuân theo những chuẩn mực chung.
Nếu không có các biện pháp quản lý kịp thời, rủi ro từ bên ngoài có thể “nhập khẩu” trực tiếp vào hệ thống tài chính châu Âu, khiến những thành quả trong việc thiết lập khung pháp lý nghiêm ngặt bị suy giảm. Cuộc tranh luận về stablecoin tại châu Âu vì thế không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là câu hỏi về chủ quyền tài chính, năng lực quản lý xuyên biên giới và khả năng ứng phó với những mô hình tài chính mới trong kỷ nguyên số.
