Đường sắt cao tốc Bắc - Nam là trọng điểm cần được triển khai cấp bách

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình khẳng định, Chính phủ hoan nghênh các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, coi đây là cú hích quan trọng cho nền kinh tế và là cơ hội để phát triển một hệ sinh thái đường sắt hiện đại, tiệm cận tiêu chuẩn quốc tế.

Chia sẻ bên hành lang Quốc hội sau phiên họp ngày 27/6, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, đến thời điểm hiện tại, đã có không dưới 5 doanh nghiệp tư nhân gửi đề xuất chính thức xin tham gia đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Và con số này được dự báo sẽ tiếp tục tăng lên sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết kỳ họp thứ 9, bổ sung hai hình thức đầu tư là đối tác công tư (PPP) và đầu tư trực tiếp, bên cạnh hình thức đầu tư công đã được phê duyệt trước đó.

Theo Phó Thủ tướng, sau khi có chủ trương đầu tư và Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, nhiều doanh nghiệp đã gửi thư đến Chính phủ đề xuất tham gia vào dự án trọng điểm này.

"Chính phủ hoan nghênh và kêu gọi các doanh nghiệp tư nhân tiếp tục nộp hồ sơ đề xuất tham gia dự án. Càng nhiều doanh nghiệp xin làm đường sắt tốc độ cao càng tốt", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Khẳng định đây là dự án cần được triển khai khẩn trương, bởi Việt Nam hiện vẫn sử dụng hệ thống đường sắt cũ kỹ, lạc hậu đã tồn tại hàng chục năm. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam không thể chậm trễ hơn. Đất nước trải dài, cần một hệ thống hạ tầng hiện đại phục vụ dân sinh và phát triển kinh tế.

Yêu cầu với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cũng đặt ra yêu cầu với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đầu tiên là phải hiện đại, tiệm cận tiêu chuẩn quốc tế. Cùng với đó, dự án phải tránh lãng phí, đội vốn, tiêu cực và lợi ích nhóm. Thiết kế, thi công, giám sát và đánh giá đều cần đạt chuẩn quốc tế, có sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu thế giới.

“Chúng ta đi sau thì càng phải tiếp cận đẳng cấp quốc tế. Nếu bỏ ra gần 70 tỷ USD mà chỉ có một tuyến đường như một số tuyến đường sắt đô thị từng triển khai thì chưa chắc đã là thành công. Cái cần là một hệ sinh thái phát triển quanh tuyến đường này, với chuỗi đô thị hiện đại, trung tâm văn hóa, du lịch, công nghiệp và dịch vụ”, Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cũng nhấn mạnh thêm, nếu thực hiện tốt dự án này, Việt Nam sẽ hình thành một chuỗi đô thị hiện đại gắn liền với các nhà ga dọc tuyến Bắc - Nam, tạo ra một hệ sinh thái bao gồm khu công nghiệp, khu du lịch, trung tâm văn hóa và dịch vụ.

Không chỉ là một công trình hạ tầng giao thông, đường sắt tốc độ cao còn được kỳ vọng là tiền đề để xây dựng một nền công nghiệp đường sắt độc lập, hiện đại tại Việt Nam.

“Chúng ta không thể mãi làm thầu phụ. Phải có đội ngũ kỹ sư lành nghề, có năng lực thiết kế, thi công, vận hành, và tiến tới làm được cả cho các quốc gia khác”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Ông khẳng định, để làm được điều đó, Việt Nam cần “đứng trên vai người khổng lồ”, tức học hỏi và hợp tác với các chuyên gia, tổ chức quốc tế ngay từ đầu. Chính phủ cam kết xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư rõ ràng, công khai, minh bạch, không để xảy ra tình trạng “ưu ái ngầm”.

Hoan nghênh doanh nghiệp tư nhân muốn làm đường sắt tốc độ cao nhưng phải chứng minh đủ lực

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, việc bổ sung thêm hình thức đầu tư tư nhân ngoài đầu tư công là nhằm tận dụng thế mạnh của khu vực tư nhân, đồng thời có cơ sở để so sánh và lựa chọn mô hình hiệu quả nhất.

“Chúng ta chưa thể khẳng định đầu tư công hay đầu tư tư tốt hơn. Việc Quốc hội thông qua nghị quyết cho phép nhiều hình thức đầu tư chính là để tạo hành lang pháp lý rộng mở. Khi lựa chọn nhà đầu tư, tiêu chí sẽ công khai, minh bạch, có đánh giá độc lập, không để xảy ra tình trạng ưu ái hay sắp xếp ngầm, không có dấm dúi ông A, ông B”, Phó Thủ tướng nói.

Chính phủ hoan nghênh mọi doanh nghiệp tư nhân đề xuất tham gia, song yêu cầu phải chứng minh rõ ràng năng lực tài chính, kinh nghiệm thi công, khả năng huy động vốn, công nghệ, tiến độ thi công và các cam kết khác.

Những tiêu chí này sẽ do Hội đồng Nhà nước đánh giá, công khai cho người dân biết, không có chuyện dấm dúi, sắp đặt. Chỉ có như vậy, chúng ta mới đảm bảo được mục tiêu là xây dựng không chỉ một tuyến đường, mà cả một ngành công nghiệp đường sắt hiện đại, có thể vươn ra thế giới.

Hơn nữa, Phó Thủ tướng cũng cho rằng dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam không chỉ là mục tiêu hạ tầng, mà còn là cơ hội để Việt Nam hình thành nền công nghiệp đường sắt của riêng mình.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh rằng, Việt Nam cần hướng tới xây dựng một nền công nghiệp đường sắt hiện đại, đủ năng lực để không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn có thể tham gia thị trường quốc tế. Ông cho rằng không thể tiếp tục tình trạng các doanh nghiệp trong nước chỉ làm thầu phụ, phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài đến mức “rơi một con vít cũng phải kêu người vào sửa”, vì điều đó đồng nghĩa với việc chưa làm chủ được công nghệ và chưa đạt kỳ vọng phát triển bền vững.