Làm người tử tế thì cần cư xử đúng mực trong cả bàn ăn lẫn công việc

“Ăn có mời, làm có khiến” là câu tục ngữ phản ánh một chuẩn mực đạo đức và phép tắc ứng xử truyền thống trong đời sống người Việt. “Ăn có mời” là nét đẹp trong văn hóa giao tiếp và ăn uống, thể hiện sự lễ phép, tôn trọng người lớn, người xung quanh, cũng như biết giữ ý giữ tứ trong sinh hoạt cộng đồng. Một lời mời trước bữa ăn không chỉ đơn thuần là phép xã giao, mà còn là biểu hiện của nền nếp, sự dạy dỗ và văn hóa gia đình.

Vế thứ hai là “làm có khiến”, mang hàm ý sâu sắc về bổn phận và vai trò trong công việc, trong cộng đồng. Làm gì cũng cần có sự phân công, phù hợp năng lực và hoàn cảnh, không nên tự tiện chen vào việc của người khác, càng không nên ôm đồm việc vượt quá khả năng hay sai vai trò. Nếu không hiểu mình nên làm gì, dễ dẫn đến tình trạng làm sai, gây hậu quả, hoặc khiến người khác khó xử.

Tựu trung, câu tục ngữ là một lời răn về cách cư xử chuẩn mực, đúng vai, đúng chỗ. Nó dạy ta khiêm tốn, biết điều, tôn trọng tập thể và giữ được trật tự trong mọi tình huống, từ sinh hoạt hàng ngày đến trong công việc chuyên nghiệp.

Giao tiếp lịch sự là gốc rễ của hợp tác lâu dài

“Ăn có mời” không chỉ là một hành động xã giao, mà còn thể hiện văn hóa tôn trọng và sự tế nhị trong ứng xử. Trong kinh doanh, việc biết chờ đúng lúc để lên tiếng, biết lắng nghe người khác trước khi thể hiện quan điểm, hay biết giữ thái độ chừng mực trong những cuộc gặp gỡ chính là những điều tưởng nhỏ nhưng tạo nên khác biệt lớn.

Một doanh nhân, nhà lãnh đạo hay nhân viên dù tài giỏi đến đâu nhưng nếu thiếu tinh tế trong ứng xử, không biết mời, không biết “giao tiếp có phép tắc” thì cũng khó được tin tưởng. Nhiều mối quan hệ hợp tác vững bền không phải khởi đầu bằng các bản hợp đồng hoành tráng, mà bắt đầu từ một ánh nhìn tôn trọng, một lời chào đúng lúc hay một lần lùi lại để nhường người khác lên tiếng trước.

Trong môi trường làm ăn chuyên nghiệp, lịch sự không phải là hình thức, mà là thước đo của sự trưởng thành.

Làm việc đúng vai trò giúp giữ trật tự và tạo hiệu quả cho tập thể

Nếu “ăn có mời” là bài học về giao tiếp, thì “làm có khiến” chính là lời răn về kỷ cương và tổ chức trong lao động, hợp tác. Ai cũng muốn được công nhận, thể hiện mình, nhưng nếu không hiểu rõ vai trò của bản thân, không được phân công mà cứ làm theo ý mình thì rất dễ gây xáo trộn, thậm chí làm hỏng việc chung.

Trong doanh nghiệp, người làm việc thiếu kỷ luật, không chờ sự phân công hay không tuân theo trình tự dễ khiến hệ thống bị phá vỡ. Ngược lại, người có trách nhiệm, biết đúng việc, đúng chỗ, đúng thời điểm, sẽ trở thành mắt xích bền vững trong bộ máy vận hành. Không ai thích làm việc với người vừa tự cao, vừa thiếu kiểm soát, không hiểu giới hạn của bản thân.

“Làm có khiến” dạy ta biết chờ, biết học, biết nhún, và biết tôn trọng sự điều hành chung. Đây không phải là sự thụ động, mà là biểu hiện của người làm việc có tổ chức, có tư duy cộng tác và sẵn sàng đóng góp đúng chỗ, đúng lúc.

Văn hóa ứng xử là nền móng cho kinh doanh bền vững

Câu tục ngữ “Ăn có mời, làm có khiến” không chỉ dừng lại ở việc dạy người ta biết điều trong lời ăn tiếng nói, mà còn là kim chỉ nam cho một môi trường làm việc văn minh, một cộng đồng hợp tác hiệu quả, và một nền kinh doanh lấy con người làm gốc.

Khi mỗi cá nhân biết giữ lễ, giữ vai, không chen ngang vô lối, không tự cao tự đại, thì tập thể sẽ vận hành suôn sẻ. Cũng như trong một bàn ăn, người biết chờ lời mời là người khiến mọi người thấy dễ chịu; trong doanh nghiệp, người làm đúng việc, giữ đúng vai là người giữ được lòng tin.

Thế giới ngày càng hiện đại, công nghệ thay đổi nhanh chóng, nhưng những giá trị về ứng xử đúng mực, trách nhiệm trong công việc và sự tôn trọng lẫn nhau thì chưa bao giờ lỗi thời. Và câu tục ngữ giản dị này vẫn là một bài học quý cho bất kỳ ai muốn đi đường dài trong nghề nghiệp, trong hợp tác, hay trong cả cuộc sống.