Cách Ukraine tái định nghĩa công nghệ quân sự bằng robot chiến trường

Trong khi nhiều quốc gia tập trung phát triển vũ khí tấn công từ xa, Ukraine lại tạo nên một hướng đi khác biệt khi đưa robot chiến đấu mặt đất (UGV) trở thành trung tâm của chiến lược công nghệ quân sự hiện đại. Với hơn 200 doanh nghiệp nội địa và nền tảng đổi mới Brave1, quốc gia này đang hình thành một hệ sinh thái sáng tạo độc lập, nơi trí tuệ nhân tạo, cơ khí và viễn thông hội tụ trên chiến trường.

Các UGV (Unmanned Ground Vehicles) không còn đơn thuần là phương tiện vận chuyển, mà đã tiến hóa thành nền tảng tự động đa năng, có thể đảm nhận từ hậu cần, trinh sát đến chiến đấu. Chúng được điều khiển qua hệ thống mã hóa riêng, hoạt động trên tần số độc lập, kết hợp bộ lặp tín hiệu từ drone để chống nhiễu điện tử – vấn đề phổ biến trong các vùng xung đột hiện đại.

Mặc dù vẫn còn thách thức như chuẩn hóa giao thức giữa các nhà sản xuất hay xử lý tín hiệu yếu ở địa hình thấp, công nghệ UGV của Ukraine đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. Hàng nghìn đơn vị được triển khai giúp giảm thiểu thương vong cho binh sĩ, đồng thời tăng gấp đôi tốc độ logistics trong các nhiệm vụ tiếp tế và cứu hộ.

Nổi bật trong số đó là UGV NUMO – dòng xe bánh xích (tracked) được phát triển bởi startup Tank Bureau tại Lviv, thành lập năm 2024. Đây là mẫu robot chiến đấu hoàn toàn nội địa, từ nghiên cứu, sản xuất đến bảo trì. NUMO sở hữu thiết kế mô-đun, cho phép gắn thêm tháp pháo, thiết bị rà mìn hoặc cột tiếp sóng chỉ trong chưa đầy 10 phút.

Với trọng lượng đầy tải 620 kg, NUMO có thể chở tới 300 kg hàng hóa, bao gồm đạn dược, thuốc men, thiết bị kỹ thuật,... Đặc biệt có thể vượt qua địa hình gồ ghề, đầm lầy hoặc rừng rậm. Động cơ vận hành ở tốc độ tối đa 7 km/h, trong phạm vi hoạt động lên tới 45 km khi dùng bốn bộ pin. Hệ thống liên lạc đa kênh của NUMO hỗ trợ tới sáu loại kết nối gồm Wi-Fi, LTE, Silvus, Starlink, DTC và SineLink, đảm bảo điều khiển ổn định trong bán kính 1,5 km.

Đặc biệt, mô-đun “Droid Box” có thể biến NUMO thành trạm trung chuyển dữ liệu, kết nối nhiều thiết bị khác nhau trong cùng khu vực. Trong phiên bản Droid TW, NUMO được trang bị súng máy PKT 7,62mm hoặc Browning 12,7mm, tăng cường khả năng hỏa lực yểm trợ. Được Bộ Quốc phòng Ukraine phê duyệt và triển khai cho 30 lữ đoàn, NUMO trở thành robot mặt đất đầu tiên tham chiến tại Kharkiv cuối năm 2024, sống sót qua các vùng tác chiến dày đặc drone trinh sát.

UGV Protector và tương lai mở rộng của công nghệ quân sự Ukraine

Nếu NUMO là “chiến binh bền bỉ”, thì UGV Protector – sản phẩm của công ty Armor Ukraine lại đại diện cho sức mạnh tốc độ và tải trọng. Với động cơ 190 mã lực, Protector có thể đạt tốc độ 60 km/h, nhanh gấp tám lần NUMO và chở tới 4 tấn hàng hóa. Mẫu xe này được thiết kế cho nhiệm vụ nguy hiểm như vận chuyển đạn dược, sơ tán thương binh hoặc thậm chí tấn công mục tiêu bọc thép khi được gắn thêm module vũ khí.

Phạm vi hoạt động của Protector khoảng 15 km, đủ cho các nhiệm vụ cường độ cao, với khả năng điều khiển từ xa giúp người vận hành ẩn mình khỏi radar đối phương. Công nghệ điều khiển của Protector sử dụng liên lạc mã hóa nhiều lớp, tích hợp AI tự động tránh chướng ngại vật, đảm bảo an toàn và ổn định ngay cả trong điều kiện tác chiến điện tử khắc nghiệt.

Điểm mạnh của Protector nằm ở tính linh hoạt: có thể hoán đổi nhiệm vụ giữa trinh sát, vận chuyển, phóng drone hoặc cứu hộ mà không cần thay đổi cấu trúc khung gầm. Đây là hướng phát triển điển hình của công nghệ quân sự hiện đại – lấy độ cơ động và khả năng tái cấu hình làm tiêu chí then chốt.

Song hành cùng NUMO và Protector là loạt UGV mới trong kế hoạch 2025, với 15.000 đơn vị dự kiến được đưa vào sản xuất – gấp 15 lần năm trước. Các dòng UGV đặc biệt như Hyena và Smailik được thiết kế theo mô hình kamikaze, chi phí chỉ khoảng 500 USD/chiếc, chuyên dùng để phá hủy công sự hoặc phương tiện đối phương. Trong khi đó, các mẫu kỹ thuật như UGV rà mìn, chống tác chiến điện tử (EW) hay trạm chuyển tín hiệu đều đang được triển khai thử nghiệm.

Một ví dụ đáng chú ý là tổ hợp “Shablya–Рись”, kết hợp UGV chiến đấu đời đầu (Shablya, ra mắt 2014) với nền tảng vận chuyển “Рись”, tạo thành mô hình lai ba chức năng: hỏa lực – vận chuyển – cứu thương. Sự kết hợp này thể hiện triết lý mới của các nhà thiết kế Ukraine: “mỗi robot là một hệ sinh thái tác chiến thu nhỏ”.

Hiện chi phí sản xuất UGV tại Ukraine dao động từ vài nghìn đến vài triệu hryvnia, tùy cấu hình và nhiệm vụ. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn là chuẩn hóa hệ thống điều khiển để các thiết bị tương thích lẫn nhau, cũng như nâng cao khả năng chống mảnh văng, chịu hỏa lực.