Khắc phục những tồn tại, hạn chế
Theo ông Phan Mạnh Hà - Giám đốc đối ngoại, Công ty TNHH Shopee, hiện nay, lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đang được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật, trong đó chủ yếu là hai văn bản cấp nghị định là Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử và Nghị định 85/2021/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 52/2013/NĐ-CP.
Thương mại điện tử tại Việt Nam đã và đang phát triển nhanh chóng với sự xuất hiện của nhiều mô hình kinh doanh mới. Ảnh minh hoạ.
Tuy nhiên, do các nghị định này được ban hành khá lâu nên chưa cập nhật các thực tiễn mới xuất hiện của thị trường thương mại điện tử. Thời gian qua, thương mại điện tử tại Việt Nam đã và đang phát triển nhanh chóng với sự xuất hiện của nhiều mô hình kinh doanh mới như: Thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp (first-party e-commerce), thương mại giao nhanh (quick commerce) và các sàn thương mại điện tử.
Ông Phan Mạnh Hà cho rằng, việc tích hợp các dịch vụ hỗ trợ, bao gồm thanh toán và logistics, đã góp phần giảm chi phí cho người tiêu dùng, mang lại nhiều lợi ích cho xã hội. Luật Thương mại điện tử được ban hành sẽ là một bước tiến tích cực, hợp nhất các quy định hiện hành vào một khung pháp lý thống nhất, áp dụng các tiêu chuẩn tuân thủ nhất quán cho cả doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp xuyên biên giới. Dự thảo Luật được xây dựng theo hướng thống nhất và toàn diện hơn, khắc phục nhiều hạn chế của các nghị định trước đây.
Nêu những điểm tích cực của dự thảo Luật Thương mại điện tử, ông Phan Mạnh Hà đánh giá, cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Công Thương đã nỗ lực tạo dựng một môi trường cạnh tranh công bằng hơn cho tất cả các chủ thể trong ngành thương mại điện tử bằng cách tăng cường quy định đối với mô hình xuyên biên giới và các mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử.
Thứ nhất, Điều 27 dự thảo Luật trình Quốc hội quy định, chủ quản nền tảng thương mại điện tử là tổ chức, cá nhân nước ngoài, tùy theo mô hình hoạt động (nền tảng thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp, nền tảng thương mại điện tử trung gian, hay mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử…), phải thực hiện các trách nhiệm tương đương với doanh nghiệp vận hành sàn thương mại điện tử tại Việt Nam.
Dự thảo cũng bổ sung các nghĩa vụ cụ thể đối với mạng xã hội có tham gia thương mại điện tử như: Phân loại và hiển thị dấu nhận diện nhận diện tài khoản người bán; và thực hiện các nghĩa vụ tương tự như sàn thương mại điện tử trung gian.
Thứ hai, dự thảo Luật thể hiện sự cân bằng giữa mục tiêu quản lý nhà nước và mục tiêu phát triển của ngành thương mại điện tử, khi dành riêng một Chương để thúc đẩy sự phát triển của ngành trong tương lai.
Thứ ba, dự thảo Luật đặt nền tảng pháp lý cho sự phát triển xanh và bền vững của ngành thương mại điện tử thông qua các chính sách như: Hỗ trợ của Nhà nước đối với phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực thương mại điện tử, khuyến khích phát triển logistics xanh và thúc đẩy xuất khẩu thông qua thương mại điện tử.
“Shopee ủng hộ việc xây dựng Luật Thương mại điện tử theo hướng thúc đẩy công bằng và bình đẳng giữa các bên tham gia; kỳ vọng Luật sẽ hài hòa giữa nhu cầu quản lý của nhà nước và sự phát triển của doanh nghiệp” - ông Phan Mạnh Hà nêu quan điểm.
Luật Thương mại điện tử ra đời sẽ mở ra cơ hội phát triển mới cho thương mại điện tử tại Việt Nam. Ảnh minh hoạ.
Mở cơ hội cho thương mại điện tử phát triển
Bà Lê Thị Hà - Trưởng phòng Quản lý hoạt động Thương mại điện tử (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số - Bộ Công Thương) thông tin, quy mô kinh tế số tại khu vực Đông Nam Á đạt khoảng 159 tỷ USD, gồm: Thương mại điện tử, dịch vụ tài chính, du lịch trực tuyến, giao đồ ăn, vận chuyển, truyền thông trực tuyến…
Theo báo cáo từ Tập đoàn nghiên cứu thị trường IMARC, Việt Nam được kỳ vọng sẽ đạt quy mô nền kinh tế số 220 tỷ USD vào năm 2030. Trong kinh tế số, ngành thương mại điện tử đang nổi lên như một động lực quan trọng giúp Việt Nam khẳng định vị thế tại khu vực Đông Nam Á, thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư toàn cầu.
Hiện nay, Việt Nam đang sở hữu một trong những thị trường thương mại điện tử phát triển nhanh nhất khu vực. Thương mại điện tử đã chiếm hơn 60% trong tổng cơ cấu nền kinh tế số của Việt Nam, trong khi phần còn lại chủ yếu thuộc về các dịch vụ gọi xe và truyền thông trực tuyến.
Do đó, việc hoàn thiện khung pháp lý về thương mại điện tử thông qua xây dựng dự thảo Luật Thương mại điện tử đang được kỳ vọng sẽ mở ra những cơ hội để thương mại điện tử và kinh tế số tại Việt Nam bứt phá trong giai đoạn tới.
Liên quan đến góp ý xây dựng dự thảo, đại diện Shopee chia sẻ, kể từ khi dự thảo Luật được Bộ Công Thương được giới thiệu, Shopee đã chủ động và tích cực đóng góp ý kiến đối với dự thảo Luật. Nhiều đề xuất, kiến nghị Shopee đã được cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan thẩm định và cơ quan thẩm tra ghi nhận, tiếp thu và phản ánh trong dự thảo.
Tiếp tục góp ý cho dự thảo Luật Thương mại điện tử, ông Phan Mạnh Hà nêu, ở dự thảo mới nhất, vẫn có một số khác biệt trong cách áp dụng quy định giữa mô hình xuyên biên giới và mô hình kinh doanh trực tiếp. Đơn cử, chưa có yêu cầu đáp ứng quy định về an ninh quốc gia đối với mô hình xuyên biên giới, trong khi vẫn yêu cầu đối với mô hình kinh doanh trực tiếp.
Ông Phan Mạnh Hà mong muốn, vấn đề này tiếp tục được điều chỉnh, để đảm bảo sự công bằng và phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.
Bên cạnh đó, một số quy định như yêu cầu sàn phải hiển thị tên của tổ chức cung cấp dịch vụ dịch vụ thanh toán, dịch vụ trung gian thanh toán hoặc dịch vụ logistics trước khi người mua chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng; phải cho phép người mua thực hiện quyền lựa chọn tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, dịch vụ trung gian thanh toán hoặc tổ chức cung cấp dịch vụ logistics đã công bố… cần tiếp tục được điều chỉnh, phản ánh đúng thực tiễn hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam.
Đại diện Shopee cho hay, với khát vọng tăng trưởng và tầm quan trọng ngày càng lớn của kinh tế số và thương mại điện tử, các nhà đầu tư quốc tế có thể sẽ quan tâm, theo dõi chặt chẽ tình hình Việt Nam để đánh giá mức độ cởi mở của quốc gia trong tiến trình chuyển đổi số; việc xây dựng, ban hành Luật Thương mại điện tử sẽ mở ra những cơ hội mới cho Việt Nam trong thu hút đầu tư nước ngoài trong thời gian tới.
Chiến lược quốc gia về kinh tế số đến năm 2025, tầm nhìn 2030 đặt mục tiêu, kinh tế số đóng góp 20% GDP vào năm 2025 và 30% vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, thương mại điện tử đóng vai trò quan trọng. Do đó, theo các chuyên gia, doanh nghiệp, đại biểu Quốc hội, cơ quan soạn thảo Luật, việc xây dựng dự thảo Luật Thương mại điện tử là cần thiết, mở ra cơ hội rất lớn để Việt Nam phát triển thương mại điện tử.
