Danh tướng với tính cách nóng nảy

Trương Phi (?-221), tự Ích Đức, là một trong ba anh em kết nghĩa vườn đào cùng Lưu Bị và Quan Công, thề sống chết có nhau để khôi phục nhà Hán. Ông được mô tả là một danh tướng dũng mãnh, với sức mạnh vượt trội và lòng trung thành tuyệt đối. Một trong những chiến tích nổi bật của Trương Phi là trận Trường Bản (208), khi ông một mình đứng trên cầu, quát lớn khiến quân Tào Tháo khiếp sợ và rút lui, giúp Lưu Bị thoát khỏi nguy hiểm. Trương Phi cũng góp phần lớn vào việc chiếm Ích Châu, đặt nền móng cho Thục Hán.

Tuy nhiên, Trương Phi lại có tính cách nóng nảy và thiếu kiểm soát cảm xúc, điều này thường gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Ông nổi tiếng với việc đối xử khắc nghiệt với cấp dưới, thường xuyên dùng roi đánh đập binh lính nếu họ mắc lỗi. Một ví dụ điển hình là khi Trương Phi bắt được Nghiêm Nhan – một tướng của Lưu Chương – nhưng vì nóng giận mà giết chết ngay lập tức, bỏ qua cơ hội thu phục nhân tài cho Lưu Bị. Tính nóng nảy của Trương Phi không chỉ làm mất lòng quân sĩ mà còn khiến ông bị cô lập, không tạo được sự đoàn kết trong đội ngũ.

Cái chết của Trương Phi là hệ quả trực tiếp từ sự thiếu kiểm soát cảm xúc. Sau khi Quan Công bị Đông Ngô sát hại (220), Trương Phi vô cùng phẫn nộ và muốn báo thù. Ông ra lệnh cho quân sĩ chuẩn bị áo tang trắng để truy điệu Quan Công, nhưng vì tiến độ chậm trễ, Trương Phi nổi giận và đánh đập hai tướng dưới quyền là Phàn Cương và Trương Đạt. Đêm đó, hai tướng này, vì uất ức và sợ hãi, đã ám sát Trương Phi trong lúc ông say rượu, sau đó đầu hàng Đông Ngô.

Cái chết của Trương Phi không chỉ là mất mát lớn về nhân lực của Thục Hán mà còn làm suy yếu tinh thần quân đội, góp phần dẫn đến thất bại của Lưu Bị trong trận Di Lăng (221) trước Đông Ngô.

Nóng nảy - kẻ thù của lãnh đạo hiệu quả

Kết cục của Trương Phi là minh chứng cho hậu quả của sự nóng nảy trong lãnh đạo. Dù tài năng và trung thành, ông đã thất bại vì không kiểm soát được cảm xúc, gây ra những tổn thất không thể khắc phục cho Thục Hán. Bài học này có giá trị lớn cho các nhà lãnh đạo trong kinh doanh ngày nay, nơi sự kiểm soát cảm xúc là yếu tố quan trọng để đưa ra quyết định sáng suốt và duy trì sự ổn định của tổ chức.

Trước hết, nóng nảy có thể dẫn đến các quyết định sai lầm. Trương Phi giết Nghiêm Nhan vì tức giận, bỏ qua cơ hội thu phục nhân tài; trong kinh doanh, một nhà lãnh đạo nóng nảy có thể đưa ra quyết định vội vàng, gây tổn thất lớn. Ví dụ, trong một cuộc đàm phán, nếu lãnh đạo mất bình tĩnh và từ chối một đề nghị chỉ vì cảm xúc cá nhân, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ cơ hội hợp tác quan trọng. Những quyết định cảm tính, không dựa trên lý trí, thường để lại hậu quả lâu dài, tương tự cách Trương Phi làm mất đi cơ hội củng cố lực lượng cho Thục Hán.

Thứ hai, nóng nảy làm suy yếu sự đoàn kết nội bộ. Trương Phi đối xử khắc nghiệt với cấp dưới, dẫn đến sự oán giận và cuối cùng bị chính quân sĩ ám sát; trong kinh doanh, một nhà lãnh đạo thiếu kiểm soát cảm xúc sẽ tạo ra môi trường làm việc căng thẳng, khiến nhân viên bất mãn và mất động lực. Một đội ngũ không đoàn kết sẽ khó đạt được mục tiêu chung, và trong trường hợp xấu nhất, nhân viên có thể rời bỏ hoặc quay lưng với doanh nghiệp, tương tự cách Phàn Cương và Trương Đạt phản bội Trương Phi.

Cuối cùng, nóng nảy làm tổn hại đến danh tiếng và uy tín của nhà lãnh đạo. Trương Phi, dù dũng mãnh, không được lòng quân sĩ vì tính cách khắc nghiệt; trong kinh doanh, một nhà lãnh đạo nóng nảy sẽ mất đi sự tôn trọng từ nhân viên, đối tác, và khách hàng. Danh tiếng là tài sản vô giá, và một nhà lãnh đạo không kiểm soát được cảm xúc sẽ khó duy trì lòng tin, làm suy yếu vị thế của doanh nghiệp trên thị trường.

Kiểm soát cảm xúc để thành công

Từ sự thất bại của Trương Phi, các nhà lãnh đạo có thể rút ra bài học cụ thể về cách kiểm soát cảm xúc để tránh những sai lầm và xây dựng một tổ chức vững mạnh.

Trước hết, nhà lãnh đạo cần rèn luyện khả năng kiểm soát cảm xúc. Trương Phi thất bại vì không kiềm chế được cơn giận; trong kinh doanh, lãnh đạo cần học cách giữ bình tĩnh, đặc biệt trong các tình huống căng thẳng. Các kỹ thuật như hít thở sâu, tạm dừng để suy nghĩ trước khi phản ứng, hoặc tìm đến cố vấn để thảo luận sẽ giúp lãnh đạo tránh đưa ra quyết định vội vàng. Một nhà lãnh đạo tỉnh táo sẽ đưa ra các quyết định dựa trên lý trí, thay vì cảm xúc, từ đó giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp.

Thứ hai, lãnh đạo cần xây dựng môi trường làm việc dựa trên sự tôn trọng và thấu hiểu. Trương Phi đối xử khắc nghiệt với cấp dưới, dẫn đến sự phản bội; trong kinh doanh, lãnh đạo nên lắng nghe ý kiến của nhân viên, công nhận đóng góp của họ, và giải quyết mâu thuẫn một cách xây dựng. Một môi trường làm việc tích cực, nơi nhân viên cảm thấy được tôn trọng, sẽ tăng cường sự đoàn kết và động lực, giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Ví dụ, tổ chức các buổi họp định kỳ để nhân viên chia sẻ ý kiến sẽ giúp lãnh đạo hiểu rõ tâm tư và tránh gây ra bất mãn.

Cuối cùng, lãnh đạo cần xây dựng danh tiếng dựa trên sự công bằng và nhân văn. Trương Phi mất lòng quân sĩ vì tính cách nóng nảy; trong kinh doanh, một nhà lãnh đạo muốn duy trì uy tín cần thể hiện sự công bằng trong cách đối xử và giải quyết vấn đề. Việc đối xử tử tế, hỗ trợ nhân viên phát triển, và duy trì đạo đức trong kinh doanh sẽ giúp lãnh đạo xây dựng lòng tin, từ đó tạo dựng danh tiếng lâu dài cho doanh nghiệp.