Chính sách mới của Trung Quốc và tác động đến ngành thép

Chứng khoán Vietcap vừa công bố báo cáo phân tích về triển vọng ngành thép, trong đó nhấn mạnh đến chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” mà Trung Quốc áp dụng từ năm 2025. Chính sách này được xây dựng nhằm xử lý tình trạng dư thừa công suất và cạnh tranh không lành mạnh giữa các nhà sản xuất, đây là vấn đề đã tồn tại nhiều năm và khiến lợi nhuận toàn ngành bị bào mòn.

Theo Vietcap, đây là bước đi gợi nhớ lại chiến dịch cải cách nguồn cung năm 2015, khi chính phủ Trung Quốc từng mạnh tay đóng cửa các nhà máy kém hiệu quả để ổn định giá thép sau giai đoạn bất động sản suy thoái và đầu tư sản xuất quá mức. Nếu như năm 2015 tập trung vào việc loại bỏ các đơn vị yếu kém, thì chính sách năm 2025 mở rộng hơn, hướng đến việc nâng cấp toàn bộ ngành: sản xuất chất lượng cao hơn, thân thiện với môi trường hơn, tăng sự phối hợp giữa trung ương và địa phương, áp dụng các giải pháp kích cầu và xây dựng thị trường thống nhất trong nước.

Vietcap cho rằng chính sách mới vẫn giữ mục tiêu “loại bỏ cái xấu” nhưng đồng thời “thúc đẩy cái tốt”. Giá thép Trung Quốc được kỳ vọng sẽ phục hồi nhờ giảm nguồn cung, dù tiến trình có thể chậm hơn chu kỳ 2015–2017, khi giá thép cuộn cán nóng (HRC) và thép cây từng tăng hơn 130% chỉ trong hai năm. Lần này, yếu tố cung sẽ đóng vai trò chính trong đợt phục hồi vì nhu cầu từ bất động sản Trung Quốc vẫn yếu. Trong ngắn hạn, tốc độ tăng giá có thể chậm và biến động, nhưng về trung và dài hạn, nếu việc cắt giảm công suất được thực hiện quyết liệt hoặc nhu cầu xây dựng hạ tầng, sản xuất tăng, đà phục hồi sẽ rõ ràng hơn.

Tác động lan tỏa đến thị trường và doanh nghiệp Việt Nam

Với vị thế là nhà sản xuất và tiêu thụ thép lớn nhất thế giới, chiếm hơn một nửa cung – cầu toàn cầu, bất kỳ biến động nào tại thị trường Trung Quốc cũng tác động mạnh đến thị trường quốc tế. Việt Nam, do vị trí địa lý gần và mức độ hội nhập thương mại cao, do đó giá thép trong nước biến động gần như song song với giá thép Trung Quốc, chịu ảnh hưởng từ cả nguồn nhập khẩu trực tiếp và gián tiếp.

Thực tế, tín hiệu lan tỏa đã xuất hiện từ tháng 7/2025, khi giá thép tại Trung Quốc bật tăng mạnh. Ngay sau đó, các doanh nghiệp sản xuất lớn ở Việt Nam như Hòa Phát, Hoa Sen và Nam Kim đồng loạt điều chỉnh tăng giá bán trong nước. Theo Vietcap, nếu xu hướng này tiếp tục, doanh nghiệp Việt Nam sẽ hưởng lợi không chỉ về doanh thu mà còn ở biên lợi nhuận, khi giá bán đầu ra tăng trong khi nguyên liệu đầu vào được mua từ trước với giá thấp hơn.

Ngoài tác động về giá, kỳ vọng tăng giá còn khiến các công ty thương mại và nhà phân phối đẩy mạnh tích trữ hàng tồn kho, từ đó thúc đẩy tiêu thụ trong ngắn hạn. Trong trung và dài hạn, Vietcap đánh giá Hòa Phát có lợi thế rõ rệt nhờ mảng thép xây dựng gắn với các dự án đầu tư công đang được đẩy mạnh. Thị trường HRC trong nước cũng đang thiếu cung và được bảo vệ bởi thuế chống bán phá giá AD20 áp dụng với thép Trung Quốc, tạo thêm “vùng đệm” cho các nhà sản xuất nội địa khi giá thế giới đi lên.