Mạng xã hội trở thành “sàn giao dịch” mới của Gen Z

Với tốc độ lan truyền thông tin chóng mặt, mạng xã hội đang trở thành điểm khởi đầu cho nhiều quyết định đầu tư của giới trẻ. Đặc biệt, trên TikTok, chỉ một đoạn video ngắn cũng có thể tạo ra những “cơn sóng” mua bán, cuốn theo tâm lý FOMO (Fear of Missing Out - sợ bỏ lỡ cơ hội). Nhưng đằng sau những màn hình xanh rực và lời hứa lợi nhuận, rủi ro cũng lớn dần theo từng cú chạm.

Khảo sát của Vietstock Insight năm 2024 cho thấy 63% nhà đầu tư dưới 30 tuổi từng đưa ra quyết định mua chỉ vì sợ bỏ lỡ, trong khi phần lớn thông tin họ dựa vào lại đến từ mạng xã hội chứ không phải các báo cáo phân tích chuyên sâu.

Thực tế, theo ghi nhận, nhiều TikToker tài chính đang sử dụng livestream và video ngắn để quảng bá cổ phiếu, kèm những phân tích “đường trendline” đơn giản nhưng đầy sự tự tin. Có trường hợp, sau khi một mã cổ phiếu được giới thiệu, giá của nó tăng liên tiếp, kéo theo làn sóng nhà đầu tư trẻ tham gia. Tuy nhiên, khi diễn biến đi ngược dự đoán, các câu hỏi phản biện thường bị bỏ qua, thậm chí người đặt câu hỏi bị chặn khỏi kênh.

Điểm khác biệt của Gen Z so với các thế hệ trước là họ trưởng thành cùng smartphone, mạng 5G và các nền tảng nội dung dạng ngắn. Thói quen tiếp nhận và phản ứng với thông tin cực nhanh giúp họ nắm bắt cơ hội, nhưng cũng khiến họ dễ bị cuốn vào những trào lưu nhất thời.

Sự bùng nổ của TikTok với hơn 67 triệu người dùng tại Việt Nam (tính đến giữa năm 2024) đã biến nền tảng này thành “sân khấu” chính của nhiều xu hướng đầu tư. Chỉ cần một ảnh chụp tài khoản “lãi x10” hay một câu chuyện thành công được kể lại sinh động, tâm lý bầy đàn lập tức kích hoạt, đẩy nhiều người xuống tiền mà chưa kịp đọc một báo cáo tài chính.

FOMO: Động lực hay chiếc bẫy tài chính?

Tâm lý FOMO có thể mang lại lợi nhuận trong ngắn hạn, nhưng cũng dễ khiến nhiều nhà đầu tư trả giá đắt. Không ít tài khoản giao dịch mới mở chỉ tồn tại vài tháng rồi rơi vào trạng thái “đóng băng” sau khi thua lỗ.

Những người tham gia thị trường crypto ở giai đoạn đỉnh năm 2021-2022 đã chứng kiến giá trị tài sản bốc hơi tới 70-90% khi thị trường đảo chiều. Áp lực tâm lý từ những khoản lỗ lớn không chỉ ảnh hưởng tài chính, mà còn gây ra căng thẳng, lo âu và mất niềm tin vào thị trường.

Trước thực trạng này, bà Lương Thị Mỹ Hạnh, Giám đốc Quản lý tài sản khối nội địa của Dragon Capital Việt Nam, cho rằng yếu tố cốt lõi nằm ở tư duy. “Giới trẻ đang thiếu kiến thức nền tảng và định hướng rõ ràng. Tư duy mới là yếu tố quan trọng nhất, bởi nó giúp họ chủ động tìm hiểu, nắm bắt thông tin và tự tin hơn khi lựa chọn kênh đầu tư”, bà nhấn mạnh.

Lời khuyên này tương đồng với nguyên tắc DYOR - “Do Your Own Research” nghĩa là tự nghiên cứu thay vì hoàn toàn tin vào lời khuyên trên mạng.

Giữ tỉnh táo giữa “biển” thông tin là thách thức không nhỏ với Gen Z. Để tránh bị cuốn theo FOMO, các chuyên gia khuyến nghị nhà đầu tư trẻ cần xác định rõ mục tiêu, mức chấp nhận rủi ro trước khi tham gia; giới hạn thời gian theo dõi bảng giá để tránh quyết định cảm tính; chọn lọc nguồn thông tin và ưu tiên các phân tích có cơ sở; đồng thời bổ sung kiến thức tài chính qua sách, khóa học hoặc hội thảo chuyên đề.

FOMO, nếu biết kiểm soát có thể trở thành động lực giúp giới trẻ hành động nhanh và nhạy bén. Nhưng nếu chỉ dựa vào những “trend đầu tư” nhất thời trên TikTok hay mạng xã hội, nó sẽ sớm biến thành chiếc bẫy khiến cả vốn lẫn niềm tin bị cuốn trôi.

Trong một thị trường mà thông tin di chuyển còn nhanh hơn giá cổ phiếu, tư duy đầu tư mới chính là tấm khiên vững chắc nhất của Gen Z trước những cơn sóng ngắn hạn.