Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng TTCK: Cần có chiến lược phát triển linh hoạt, hiệu quả và đột phá

Cần sự chung tay

Sáng ngày 17/7, Tạp chí Nhà Đầu Tư/ Nhadautu.vn tổ chức Hội thảo: “Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán”. Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan quản lý xác định nâng hạng thị trường đang là một trong những nhiệm vụ chiến lược, là trọng tâm trong năm 2025 – năm bản lề để đưa thị trường Việt Nam vươn lên nhóm thị trường mới nổi.

Phát biểu khai mạc, ông Phạm Đức Sơn, Tổng Biên tập Tạp chí NĐT/Nhadautu.vn dẫn Chiến lược phát triển Thị trường Chứng khoán (TTCK) đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29/12/2023. Trong đó chỉ rõ: Phát triển và đa dạng hóa cơ sở NĐT là mục tiêu trọng tâm, trong đó nâng cao chất lượng NĐT cá nhân gắn với đào tạo, phổ cấp kiến thức và thông tin tuyên truyền là một trụ cột quan trọng.

“Để thực hiện nhiệm vụ đó, bên cạnh nỗ lực của cơ quan quản lý nhà nước cùng các thành viên thị trường, thì vai trò của báo chí – truyền thông cần được phát huy mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Hội thảo hôm nay là một trong những hoạt động thiết thực mà Tạp chí NĐT triển khai nhằm góp phần nâng cao nhận thức NĐT, hướng tới nâng hạng TTCK một cách hiệu quả và bền vững"- ông Phạm Đức Sơn nhấn mạnh.

Đánh giá cao sự cần thiết, ý nghĩa thực tiễn của Hội thảo, ông Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung cho rằng, trong những năm qua, TTCK Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế. Tính đến giữa năm 2025, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đã tương đương hơn 55% GDP.

“Như vậy, chúng ta thấy phát triển TTCK chính là động lực quan trọng để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 và ở mức "2 con số" trong giai đoạn tiếp theo…”- Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận TW nhấn mạnh.

Theo ông, vị trí, vai trò, tác động tích cực của TTCK là thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, minh bạch hóa hoạt động doanh nghiệp, cải thiện năng lực quản trị và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vươn tầm khu vực và quốc tế. Trong lộ trình đó, truyền thông nâng cao nhận thức của NĐT giữ vai trò hết sức quan trọng.

Đặc biệt, trong thời gian tới, với quy mô thị trường ngày càng lớn, số lượng NĐT cá nhân ngày càng tăng, thách thức về kiểm soát thông tin sẽ càng phức tạp, đòi hỏi chúng ta phải có chiến lược phát triển linh hoạt, hiệu quả và đột phá.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận TW cũng lưu ý, việc nâng cao nhận thức NĐT hướng tới nâng hạng TTCK cần sự nỗ lực, chung tay của cả hệ thống chính trị, sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm của các bộ, ngành, cơ quan từ Trung ương đến các địa phương, tới cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân..

Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương trong phát biểu của mình cũng nhấn mạnh: Việc nâng hạng không chỉ là mục tiêu của cơ quan quản lý, mà còn là trách nhiệm của tất cả chủ thể tham gia TTCK.

Người đứng đầu UBCKNN lưu ý, NĐT là trung tâm hoạt động của TTCK, một thị trường không thể phát triển lành mạnh nếu không có sự tham gia tích cực của NĐT.

Việc tuyên truyền nâng cao kiến thức giúp NĐT hành động đúng đắn là nhiệm vụ quan trọng. Đặc điểm riêng của TTCK Việt Nam hiện nay là tỷ trọng NĐT cá nhân lớn, điều này giúp TTCK sôi động, song cũng là nhược điểm khi thị trường dễ biến động lớn, dù TTCK hiện nay có cơ cấu khá đa dạng gồm NĐT cá nhân, NĐT nước ngoài, NĐT tổ chức trong nước.

“Do đó, cần thiết nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền nâng cao kiến thức NĐT, đẩy mạnh tái cấu trúc NĐT, phát triển các NĐT tổ chức”, Chủ tịch UBCKNN nhấn mạnh.

Quan trọng là tạo dựng niềm tin cho thị trường

Theo số liệu của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSD) tính đến ngày 30/6, TTCK có 10,2 triệu tài khoản giao dịch, trong đó NĐT cá nhân chiếm đến 99,82%, NĐT tổ chức chỉ 0,18% và NĐT nước ngoài gần 0,5%. NĐT cá nhân chiếm đến trên 80% giá trị giao dịch toàn thị trường.

Bà Nguyễn Ngọc Linh, Tổng Giám đốc CTCP Chứng khoán DNSE cho rằng thời gian vừa qua, cơ quan quản lý, đặc biệt UBCKNN đã tạo cho thị trường, CTCK và NĐT một lộ trình rất đầy đủ, bài bản, chuyên nghiệp và tiệm cận thông lệ quốc tế. Trong đó, có nhiều hoạt động nâng cao năng lực NĐT/ thành viên thị trường như tổ chức tập huấn nghiệp vụ/ hội thảo… truyền thông tới công chúng và thành viên thị trường; ban hành, đào tạo quy chế nghiệp vụ cho thành viên thị trường.

Dưới góc độ CTCK, bà Linh cho biết, DNSE tập trung vào khối NĐT cá nhân nhiều hơn để cùng tiếp sức cho thị trường trong nâng cao nhận thức NĐT.

“Trong quá trình tiếp xúc, DNSE nhận thấy NĐT cá nhân có những hạn chế về yếu tố cá nhân, đầu tư ngắn hạn, chưa tin vào chuyên gia mà tin vào bản thân nhiều hơn. Do vậy, hầu hết hành động trên thị trường đang bị yếu tố tâm lý và đám đông chi phối…”, Tổng Giám đốc DNSE chia sẻ.

Dẫn một thống kê là 95% NĐT đang bị thua lỗ, bà Linh cho biết, tuổi thọ trung bình NĐT tham gia thị trường rất ngắn, họ chỉ tham gia 2 năm và thua lỗ nên rời bỏ thị trường. “Khi DNSE đi làm thị trường, phát triển NĐT cá nhân thì cảm thấy tiếc khi mà NĐT đã tham gia vào câu chuyện đầu tư, tiếp cận tài chính thông minh mà trong 2 năm bơi, vật lộn trong thị trường, không có nơi để tiếp sức cho họ thì khá tiếc…”- Tổng Giám đốc DNSE bày tỏ.

Với hơn 99% NĐT trên TTCK là NĐT cá nhân, theo ông Võ Hoàng Hải – Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Nam Á, đây là những NĐT yếu thế do sự bất đối xứng về thông tin so với các NĐT chuyên nghiệp vốn dẫn dắt cuộc chơi. Do vậy, các cơ quan quản lý và CTCK, ngân hàng cần tạo nền tảng thông tin công bằng, bền vững, để giúp NĐT tránh cú sốc tâm lý.

Ngoài câu chuyện tiếp cận, cần có cơ chế để bảo vệ NĐT. “Chúng ta đã trải qua nhiều giai đoạn khủng hoảng niềm tin, cả ở thị trường trái phiếu và bảo hiểm. Có những cuộc khủng hoảng cần nhiều năm để khôi phục lại niềm tin cho NĐT. Việc bảo vệ NĐT cá nhân bao gồm tạo kênh tiếp cận, trang bị kiến thức cho NĐT, thông qua cung cấp dịch vụ tài chính cá nhân, giúp họ có nền tảng kiến thức và tài chính vững vàng…”, ông Hải đề nghị.

Ngoài ra, cần có cách tiếp cận thông qua các công ty quản lý quỹ. “Ngành quản lý quỹ còn dư địa rất lớn, có các quỹ cổ phiếu, trái phiếu hoặc hỗn hợp. NĐT cần có sự cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro. Với sự phát triển mạnh của ngành quản lý quỹ, NĐT sẽ dần có sự cảm nhận sâu sắc và tăng niềm tin đối với thị trường”, ông Hải kỳ vọng.

Theo ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng Thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, hầu hết NĐT Việt Nam không được đào tạo kiến thức về đầu tư cá nhân. Với lòng tham, cứ kênh nào có lợi nhuận cao là họ đầu tư vào, chứ không nhìn nhận hết rủi ro.

“Do đó, vấn đề không kém phần quan trọng hơn để tạo sự bền vững cho thị trường tài chính là niềm tin của NĐT. Muốn tạo niềm tin cho họ, cần phải có sự minh bạch, công bằng, sự nghiêm minh của pháp luật, tính chuyên nghiệp trong thực thi pháp luật. Một khi NĐT đã mất niềm tin thì họ khó trở lại…”, ông Quỳnh nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV VSD, việc nâng cao nhận thức NĐT không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý - UBCKNN mà là vấn đề chung của thị trường, trong đó có vai trò của các hiệp hội, CTCK, công ty quản lý quỹ.

“Trước khi nâng hạng hay sau khi thăng hạng thì việc nâng cao nhận thức NĐT đều quan trọng”, Chủ tịch VSD nhấn mạnh.