Loay hoay phục hồi tăng trưởng
Theo số liệu báo cáo mới nhất của Viện Nghiên Cứu đồ uống Việt Nam, đối với ngành đồ uống không cồn (nước giải khát) hiện đã và đang có dấu hiệu suy giảm ngay trước thềm thực hiện thuế tiêu thụ đặc biệt từ 01/01/2027 với thuế suất 8% và 10% từ 01/01/2028. Tăng trưởng toàn ngành nước giải khát (CAGR) đã có dấu hiệu suy giảm, tăng trưởng âm (giai đoạn 2022 - 2024) và dấu hiệu này trở nên rõ rệt hơn trong năm 2025, đặc biệt ở một số nhóm sản phẩm nước giải khát.
Ảnh minh hoạ.
Ngành nước giải khát có dấu hiệu tăng trưởng âm do không được hưởng chính sách giảm 2% thuế VAT. Doanh nghiệp nước giải khát, người tiêu dùng không được hưởng khoảng 1.276 tỷ đồng từ chính sách giảm thuế GTGT 2%. Lợi nhuận giảm 0,297%; giá trị tăng thêm của ngành (VA) giảm 0,117%; thu nhập người lao động giảm 0,323%; khấu hao tài sản cố định giảm 0,356%.
Đối với ngành bia hiện phục hồi chậm sau suy giảm, trong khi “bia cỏ” giá rẻ, kém chất lượng gây áp lực lớn lên doanh nghiệp chính thống. Rượu không chính thống (chủ yếu là rượu thủ công do dân tự nấu, rượu giả, rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ) vẫn chưa được quản lý, chiếm tới 63% lượng rượu tiêu thụ ở Việt Nam. Tình trạng này không những gây lo ngại về sức khỏe người sử dụng mà còn gây thất thu ngân sách, ảnh hưởng đến doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chính thống, tạo gánh nặng cho các cơ quan giám sát thực thi pháp luật.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS. TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) đánh giá, trong những năm gần đây, bức tranh toàn ngành cho thấy đây là giai đoạn đặc biệt khó khăn, với nhiều yếu tố bất lợi đang đồng thời hội tụ và chồng lấn.
Từ đại dịch Covid-19 đến nay, ngành đồ uống liên tiếp phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức cùng với các chính sách hạn chế đồ uống có cồn. Các doanh nghiệp ngành đồ uống vừa nỗ lực vượt qua khó khăn, vừa phục hồi, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của ngành, của đất nước...
"Hiện nay, ngành đồ uống đã và đang chịu nhiều khó khăn thách thức trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, xung đột địa chính trị, cạnh tranh khốc liệt giữa các nước lớn, chính sách thuế bất ngờ, khó lường của Hoa kỳ, lạm phát … đặc biệt là trước thềm thực hiện tăng thuế Tiêu thụ thụ đặc biệt đối với các mặt hàng rượu, bia liên tục trong 5 năm, mỗi năm 5% và bổ sung đối tượng mới nước giải khát có đường trên 5g/100ml vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027 với thuế suất 8% và tăng lên 10% từ 1/1/2028 theo Luật số 66/2025/QH15 của Quốc hội", PGS. TS Nguyễn Văn Việt nói.
Đối diện nhiều thách thức
Trước những điều chỉnh về thuế và kiểm soát tiêu dùng, các doanh nghiệp ngành đồ uống cũng đang loay hoay khi gặp nhiều khó khăn, thị trường tiêu thụ sụt giảm bởi những điều chỉnh trong một số quy định.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam cho biết, mặc dù sắc thuế chưa có hiệu lực, nhưng ngay từ thời điểm hiện tại, doanh nghiệp trong ngành đã phải bước vào giai đoạn chuẩn bị để thích ứng với sắc thuế này.
Các hoạt động như nghiên cứu, điều chỉnh công thức sản phẩm theo hướng giảm đường, xây dựng lại kế hoạch sản xuất - kinh doanh, định giá, chiến lược phân phối và truyền thông định vị sản phẩm phù hợp với xu hướng tiêu dùng đều đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, trong khi khả năng hồi vốn là rất bấp bênh do thị trường chưa phục hồi.
Từ thực tế trên, bà Chu Thị Vân Anh nhận định, có thể thấy năm 2025 là một năm khó khăn đối với ngành nước giải khát và giai đoạn 2026 - 2027 tiềm tàng nhiều thách thức hơn khi chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt được triển khai. Những tác động này không chỉ giới hạn trong phạm vi doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng rộng tới kinh tế vĩ mô và đời sống xã hội.
Theo đại diện các doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường đã được lùi đến 01/01/2027. Do đó, nên xem xét cho phép nhóm hàng này tiếp tục được hưởng chính sách giảm VAT 2% đến hết năm 2026. Điều này không chỉ bảo đảm quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và người tiêu dùng trong nước mà còn giúp duy trì sự đồng bộ, nhất quán trong chính sách thuế.
Các chuyên gia đề xuất, kích cầu tiêu dùng nội địa được xem là một trong những động lực quan trọng để thúc đẩy và góp phần vào tăng trưởng kinh tế thông qua hàng loạt các chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp, ngành hàng… để giúp đạt được mục tiêu tăng trưởng 8,3 - 8,5% năm 2025 và hai con số trong giai đoạn tiếp theo 2026 - 2030.
Do vậy, Việt Nam cần khai thác tốt hơn các thị trường mới theo các Hiệp định thương mại tự do để thúc đẩy động lực xuất khẩu, đồng thời cần chú trọng hơn nữa tới động lực kích cầu tiêu dùng nội địa.
Bên cạnh đó, cần quan tâm hơn nữa tới môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, có thể dự báo trước... Tập trung hơn vào việc nắm bắt và giải quyết kịp thời các vướng mắc của doanh nghiệp về các quy định chưa rõ ràng, rào cản... để giúp doanh nghiệp vượt khó, hồi phục và đóng góp nhiều hơn vào mục tiêu tăng trưởng của đất nước.
Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam đã kiến nghị Chính phủ tạo điều kiện để các mặt hàng nước giải khát tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế GTGT 2% đến hết năm 2026 và tiếp tục thêm năm 2027; mở rộng chính sách giảm thuế GTGT 2% cho các mặt hàng đồ uống đến hết năm 2027; giảm, hoãn, miễn một số phí và lệ phí; giãn lùi thực hiện thuế TTĐB; cắt giảm điều kiện kinh doanh; giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp; xem xét, tiếp thu các đề xuất, góp ý của ngành hàng trong quá trình xây dựng các văn bản pháp luật; phối hợp, giải quyết vấn nạn rượu thủ công, bia giả, nhái, kém chất lượng; truyền thông, cung cấp thông tin đúng đắn, khách quan về ngành đồ uống dựa trên cơ sở khoa học thực tiễn ở Việt Nam.
