Mở rộng đối tượng thực hiện cơ chế luồng xanh
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, sáng 11/11, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng
Trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, mục đích ban hành Luật nhằm thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng; kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật; cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.
Hoàn thiện các quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh, đồng thời cắt giảm một số ngành, nghề không cần thiết, bất hợp lý; hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý giữa các cơ quan trung ương và cơ quan địa phương trên cơ sở đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế.
Về nội dung sửa đổi, hoàn thiện, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, dự thảo Luật thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương. Theo đó, chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư phát triển hạ tầng trong một số lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm như cảng biển, sân bay, viễn thông, xuất bản, báo chí…; các dự án đề xuất sử dụng đất đai, khu vực biển; các dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường, tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường hoặc thực hiện tại khu vực có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh…
Đồng thời, dự thảo Luật quy định việc không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư trong các trường hợp sau: Dự án đầu tư có đề nghị Nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân không thuộc diện phải có văn bản chấp thuận của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo quy định của pháp luật về đất đai; dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp.
Dự án đầu tư khai thác khoáng sản (không bao gồm dự án đầu tư khai thác khoáng sản ngoài khơi); Dự án đầu tư xây dựng nhà ở (để bán, cho thuê, cho thuê mua), khu đô thị không phân biệt quy mô sử dụng đất hoặc quy mô dân số thuộc trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.
Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư. Theo đó, Điều 26 dự thảo Luật chỉ quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và phân cấp toàn bộ dự án thuộc thẩm quyền của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ để đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục, trong đó, đối với những dự án quan trọng, cần có cơ chế, chính sách đặc thù khác với quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Ngoài ra, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Chủ tịch UBND cấp tỉnh thay cho UBND cấp tỉnh.
Đáng chú ý, dự thảo luật tiếp tục đơn giản hoá thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Quy định tại dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng lược bỏ, đơn giản hoá một số nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư có phạm vi rộng, trùng lặp với nội dung thẩm định ở các bước triển khai thực hiện dự án hoặc không thực sự cần thiết phải xem xét ngay ở giai đoạn chấp thuận chủ trương đầu tư như nội dung thẩm định liên quan đến công nghệ, nhà ở tiến độ…
Xác định nội dung đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch có liên quan trực tiếp đến đề xuất thực hiện dự án (như quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh…) nhằm đơn giản hoá nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư.
Trên cơ sở đó, Điều 58 dự thảo Luật bổ sung quy định để bãi bỏ khoản 2 Điều 13 Luật Chuyển giao công nghệ số 07/2017/QH14 về việc thẩm định hoặc có ý kiến về công nghệ trong giai đoạn quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư.
Lý do sửa đổi, bổ sung, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, trong thời gian qua, có một số ý kiến đề xuất bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư để giảm rào cản đầu tư do đây là thủ tục không rõ mục tiêu quản lý, không hiệu quả, không thể tiên liệu trước và chồng chéo, trùng lặp với nhiều quy định khác…
Tuy nhiên, bên cạnh đó, cũng có nhiều ý kiến cho rằng nếu bỏ thủ tục này sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro về quản lý nhà nước, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh.
Về vấn đề này, tại Kết luận số 194-KL/TW ngày 20/9/2025, Bộ Chính trị đã chỉ đạo tiếp tục quy định thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục này.
Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư là thủ tục cần thiết trong quản lý hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam. Việc sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện quy định này nhằm tháo gỡ các khó khăn vướng mắc và đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với quy định của pháp luật có liên quan.
Về thủ tục đầu tư đặc biệt (cơ chế luồng xanh), sửa đổi, bổ sung Điều 36a Luật Đầu tư năm 2020 tại Điều 29 dự thảo Luật cho phép các dự án đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và khu chức năng trong khu kinh tế được quyền lựa chọn đăng ký đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt (luồng xanh) tại Điều 28 dự thảo Luật, trừ một số dự án có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng như dự án sân bay, cảng biển… tại khu kinh tế, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và dự án đầu tư thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ.
Lý do sửa đổi, bổ sung này đó là, Điều 36a Luật Đầu tư năm 2020 quy định về thủ tục đầu tư đặc biệt nhận được sự ủng hộ, đồng tình rất lớn của các nhà đầu tư và các Ban quản lý các khu công nghiệp, khu kinh tế, thúc đẩy nhanh việc thực hiện thủ tục đầu tư trong các khu này. Do vậy, cần tiếp tục mở rộng đối tượng được thực hiện cơ chế luồng xanh để tạo thuận lợi tối đa về thủ tục hành chính trong các khu này.
Ngành, nghề nào được ưu đãi đầu tư?
Về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, điều kiện đầu tư kinh doanh, dự thảo Luật bổ sung quy định tại Điều 7 dự thảo Luật để làm rõ nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phát biểu
Theo đó, “điều kiện đầu tư kinh doanh là yêu cầu, điều kiện về năng lực, trình độ chuyên môn, nhân lực, cơ sở vật chất, hệ thống quản lý mà cá nhân, tổ chức phải đáp ứng để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, không bao gồm các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành về chất lượng sản phẩm, dịch vụ”.
Việc bổ sung quy định này làm cơ sở để rà soát, sàng lọc và phân định các ngành, nghề đầu tư kinh doanh thực sự cần thực hiện “tiền kiểm” và chuyển các ngành, nghề đang quy định điều kiện đầu tư kinh doanh áp dụng đối với sản phẩm, dịch vụ đầu ra mà có thể kiểm soát bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành sang cơ chế “hậu kiểm”.
Về ngành, nghề ưu đãi đầu tư, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về ngành, nghề ưu đãi đầu tư tại Điều 15, 16 Luật Đầu tư năm 2020 tại Điều 15, 16 dự thảo Luật theo hướng xác định ngành, nghề ưu đãi đầu tư là các ngành, nghề được ưu tiên thu hút đầu tư để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghiệp công nghệ số và công nghiệp bán dẫn; phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế số, phát triển các mô hình kinh tế mới; phát triển cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị, thu hút đầu tư quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan toả, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu; phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch; bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia;…
Về ưu đãi đầu tư đặc biệt, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 20 Luật Đầu tư giao Chính phủ quy định cụ thể quy mô vốn đầu tư và tiến độ giải ngân của dự án thuộc đối tượng ưu đãi đầu tư đặc biệt phù hợp với tính chất đặc thù của từng ngành, lĩnh vực.
Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, Ủy ban nhất trí với Tờ trình số 1028/TTr-CP về sự cần thiết và quan điểm, mục tiêu sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư theo trình tự, thủ tục rút gọn. Hồ sơ dự án Luật đáp ứng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Đồng thời, đề nghị tiếp tục rà soát, bảo đảm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, phát triển kinh tế tư nhân, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, hội nhập quốc tế, hợp tác đầu tư nước ngoài; bảo đảm an ninh quốc phòng, an sinh xã hội; cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất về chính sách với các dự án Luật đồng thời trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.
Về ưu đãi và hỗ trợ đầu tư (Chương III), ông Phan Văn Mãi đề nghị tiếp tục rà soát, nghiên cứu về một số đề xuất tại Báo cáo thẩm tra đầy đủ. Trong đó, đối với nội dung tại dự thảo Luật sửa đổi theo hướng quy định nguyên tắc xác định ngành, nghề ưu đãi đầu tư nhằm thu hút có hiệu quả vào các ngành, nghề trọng điểm, ưu tiên phát triển, giao Chính phủ ban hành, sửa đổi, bổ sung các Danh mục cụ thể phù hợp với điều kiện và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.
Ngoài ra, đề nghị quá trình ban hành Danh mục cần có sự rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng quy định tại văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, nhất là các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đang được quy định tại các luật, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Có ý kiến đề nghị làm rõ mối quan hệ giữa Luật Đầu tư và các luật khác trong trường hợp có quy định khác nhau liên quan đến các ưu đãi đầu tư.
Có ý kiến đề nghị bỏ khoản 6 Điều 18 vì các nội dung ưu đãi đặc biệt đã có thể được thực hiện bởi quy định tại khoản 1 Điều 18, theo đó, Chính phủ quyết định việc áp dụng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt nhằm khuyến khích phát triển một số dự án đầu tư có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội”; tránh cơ chế xét duyệt theo từng dự án cụ thể; các ưu đãi cho các trường hợp như đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt sẽ có các văn bản pháp luật tương ứng quy định để bảo đảm sự rõ ràng và đúng thẩm quyền.
Về thủ tục thành lập tổ chức kinh tế của nhà đầu tư nước ngoài, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 22 Luật Đầu tư năm 2020 tại Điều 20 dự thảo Luật để cho phép nhà đầu tư nước ngoài được thành lập tổ chức kinh tế mà không yêu cầu phải có dự án đầu tư trước khi thành lập nhưng phải đáp ứng điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài quy định tại Điều 9 của Luật này khi thực hiện thủ tục thành lập tổ chức kinh tế.
