Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Khánh, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Lâm Đồng xung quanh những nỗ lực này!
Thương hiệu trăm năm và bài toán thị trường
- Ông đánh giá thế nào về vai trò và giá trị của nước mắm truyền thống Phan Thiết trong phát triển kinh tế – thương mại của địa phương?
Ông Nguyễn Văn Khánh:Nước mắm Phan Thiết được sản xuất theo phương pháp cổ truyền độc đáo có từ hàng trăm năm, kết hợp với khí hậu phù hợp với nghề chế biến nước mắm (nắng nhiều, mưa ít, độ ẩm thấp) và đặc điểm nguồn nguyên liệu (cá nục, cá cơm)… Tất cả tạo nên màu sắc, mùi, vị đặc trưng của nước mắm Phan Thiết (màu vàng rơm đến cánh gián, có mùi thơm đặc trưng và vị ngọt đậm do đạm cao). Nhờ vậy, nước mắm Phan Thiết trở nên nổi tiếng và trở thành một trong những đặc sản được nhiều người tiêu dùng cả nước ưa thích hàng trăm năm nay.
Nghề làm nước mắm truyền thống tạo ra nhiều việc làm, từ khai thác cá, chế biến, đóng gói đến phân phối, góp phần ổn định cuộc sống cho người dân.
Ông Nguyễn Văn Khánh, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Lâm Đồng.
Nước mắm truyền thống Phan Thiết đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - thương mại của tỉnh nhờ đặc trưng: Có giá trị thương hiệu cao, tạo việc làm, thu hút khách du lịch và thúc đẩy các hoạt động thương mại, xuất khẩu. Giá trị của nó không chỉ nằm ở chất lượng sản phẩm mà còn ở việc trở thành một biểu tượng văn hóa, ẩm thực, gắn liền với sự phát triển của địa phương.
- Đâu là thị trường tiêu thụ chủ yếu nước mắm Phan Thiết, thưa ông?
Ông Nguyễn Văn Khánh: Về thị trường tiêu thụ nội địa, nước mắm Phan Thiết chủ yếu tiêu thụ ở khu vực các tỉnh miền Bắc và miền Trung. Người dân nơi đây thích ăn những món ăn có vị hơi mặn và không thích ngọt nên nước mắm Phan Thiết có vị mặn thích hợp.
Sản phẩm đã được bán qua một số kênh phân phối như: Co.op mart, Lotte Mart... Một số lượng nhỏ sản phẩm được mang ra nước ngoài theo dạng quà biếu. Hiện nay, một số cơ sở chuyển sang sản xuất nước mắm xá, mắm thô để cung cấp cho các đơn vị ngoài tỉnh chế biến thành nước mắm công nghiệp.
Còn đối với thị trường nước ngoài, trên địa bàn tỉnh hiện nay có 2 doanh nghiệp xuất khẩu nước mắm (AROMA, Mai Hương). Thị trường xuất khẩu chính là Nhật Bản và Philippines.
Nước mắm truyền thống Phan Thiết mang nhiều hương vị đặc trưng.
Thương hiệu chưa được chú trọng
- Ông đánh giá thế nào về những thuận lợi và khó khăn của sản phẩm này trong việc tiêu thụ và cạnh tranh trên thị trường?
Ông Nguyễn Văn Khánh: Những thuận lợi trong tiêu thụ nước mắm Phan Thiết đến từ việc thực hiện tốt công tác thông tin về các chương trình xúc tiến thương mại đã tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tìm kiếm đối tác bạn hàng, phát triển thị trường. Đồng thời khẳng định thương hiệu nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại mang tính khu vực, vùng, sự kiện nằm trong các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia và của tỉnh.
Hiện nay, tại Phan Thiết đã có những thương hiệu nước mắm nổi tiếng thị trường cả nước trong nhiều năm liền (các sản phẩm này hầu hết đều được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu), cung cấp cho thị trường các loại nước mắm chất lượng cao, được đóng chai với nhiều hình thức mẫu mã đa dạng phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng.
Sản phẩm nước mắm Phan Thiết khi lưu thông trên thị trường nội địa được gắn tem, nhãn “Phan Thiết” đã góp phần quảng bá thương hiệu nước mắm “Phan Thiết”, làm cho người tiêu dùng an tâm và sử dụng ngày càng nhiều hơn. Có những thời điểm, loại nước mắm có chất lượng cao của những doanh nghiệp có thương hiệu, nổi tiếng… không đủ cung cấp theo nhu cầu thị trường trong nước.
Còn về khó khăn, trong thời gian qua, bên cạnh những doanh nghiệp hoạt động ổn định, một số doanh nghiệp sản xuất nước mắm truyền thống, nhất là những cơ sở sản xuất nước mắm nhỏ lẻ đã phải ngừng hoạt động.
Từ việc tập trung sản xuất nước mắm xá, mắm thô nên nhiều doanh nghiệp sản xuất nước mắm chưa quan tâm đến sản xuất loại nước mắm có chất lượng cao, được đóng chai để cung cấp cho thị trường, chưa quan tâm xây dựng và quảng bá thương hiệu sản phẩm nhằm củng cố, nâng cao uy tín nước mắm Phan Thiết.
Đa số các doanh nghiệp sản xuất, chế biến nước mắm trên địa bàn tỉnh có quy mô vừa và nhỏ, trình độ ngoại thương còn hạn chế, kinh phí dành cho hoạt động xúc tiến thương mại ít... nên doanh nghiệp ít tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại.
Cùng với đó, do nhu cầu tiêu thụ trong nước vẫn còn khá cao, giá cả ổn định nên các doanh nghiệp chưa thật sự quan tâm đến việc xuất khẩu nước mắm Phan Thiết ra thị trường nước ngoài.
8 giải pháp then chốt để nước mắm Phan Thiết vươn xa
Nhiều sản phẩm nước mắm Phan Thiết đạt chứng nhận OCOP được người tiêu dùng đánh giá cao
- Trước thực trạng trên, Sở Công Thương tỉnh Lâm Đồng đã có những giải pháp, định hướng gì để hỗ trợ tiêu thụ và quảng bá nước mắm truyền thống Phan Thiết ra thị trường trong và ngoài nước?
Ông Nguyễn Văn Khánh: Để đảm bảo hoạt động tiêu thụ nước mắm Phan Thiết được thuận lợi; Sở Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai thực hiện một số giải pháp trong công tác xúc tiến thương mại, hỗ trợ quảng bá, phát triển thị trường tiêu thụ nước mắm Phan Thiết.
Thứ nhất, trên cơ sở nghiên cứu các khả năng phát triển thị trường tiêu thụ nước mắm, năng lực sản xuất kinh doanh của các đơn vị sản xuất nước mắm trên địa bàn, khả năng ngân sách… để xây dựng Chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm thiết thực, hiệu quả, phù hợp với định hướng và nhu cầu thị trường tiêu thụ.
Thứ hai, phối hợp vận động và hỗ trợ các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh nước mắm đầu tư đầu tư nâng cấp nhà xưởng, trang thiết bị sản xuất… trong đó chú ý xây dựng quy trình đóng chai tại nơi sản xuất theo dây chuyền hiện đại, đảm bảo an toàn vệ sinh và giám sát chặt chẽ theo các tiêu chí cao nhất, đáp ứng các yêu cầu cao nhất về an toàn cho người tiêu dùng và xuất khẩu
Thứ ba, hỗ trợ cho các đơn vị tham gia các Chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu doanh nghiệp, sản phẩm; Chương trình Đưa hàng Việt về nông thôn; Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam; hoạt động kết nối cung cầu để phát triển mở rộng kênh phân phối sản phẩm trên thị trường trong và ngoài nước. Tham gia các chương trình triển lãm, hội chợ để quảng bá sản phẩm đến người tiêu dùng.
Thứ tư, hỗ trợ các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh các sản phẩm lợi thế của tỉnh nâng cao năng lực sản xuất, tăng lợi thế khả năng cạnh tranh, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế hướng tới mục tiêu xuất khẩu sản phẩm đạt chuẩn OCOP từ 3 - 4 sao.
Thứ năm, hỗ trợ xây dựng Điểm bán hàng “Tự hào hàng Việt Nam” cho doanh nghiệp quảng bá tiêu thụ nước mắm đạt chuẩn OCOP tại điểm phục vụ du lịch, nơi khách du lịch thường xuyên đến tham quan, nghỉ dưỡng và người dân tại thành phố Phan Thiết nơi có nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử.
Thứ sáu, tập trung xúc tiến xuất khẩu vào thị trường có tiềm năng, dễ thâm nhập do có tập quán tiêu dùng giống người Việt và liền kề với Việt Nam là thị trường Lào và Campuchia. Tiếp theo đó là thị trường các nước có đông đảo kiều bào nước ta sinh sống.
Thứ bảy, phối hợp Bộ Công Thương cung cấp thông tin thị trường, hàng rào kỹ thuật trong thương mại đối với nước mắm (quy định về tiêu chuẩn chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, thị hiếu của người tiêu dùng, quy cách đóng gói bao bì sản phẩm, về thủ tục xuất nhập khẩu,…) để doanh nghiệp kịp thời nắm thông tin, định hướng thị trường phù hợp với sản phẩm.
Thứ tám, hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất, chế biến nước mắm phát triển thương mại điện tử, xây dựng website bán hàng; đưa sản phẩm nước mắm Phan Thiết tham gia giao dịch tại các sàn thương mại điện tử; Phối hợp với các sàn thương mại điện tử kết nối với các nhà nhập khẩu nước ngoài, các chuỗi cung ứng trong và ngoài nước.
Doanh nghiệp cần tích cực tham gia xúc tiến thương mại
- Ông có lời khuyên nào cho các doanh nghiệp, Hiệp hội ngành hàng để sản phẩm nước mắm Phan Thiết được vươn xa?
Ông Nguyễn Văn Khánh: Tôi cho rằng, để việc hỗ trợ mở rộng thị trường tiêu thụ nước mắm Phan Thiết đạt hiệu quả, các doanh nghiệp sản xuất, chế biến nước mắm cần xây dựng kế hoạch đầu tư, cải tiến công nghệ thiết bị, quy trình sản xuất, đóng gói… để có sản phẩm đạt chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Trong đó thiết kế mẫu mã, kiểu dáng, loại chai, nhãn mác… phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng, tạo điều kiện thuận lợi cho sản phẩm thâm nhập thị trường đã định hướng. Xây dựng và tuân thủ áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng (ISO, HACCP…) nhằm kiểm soát và đưa ra thị trường các sản phẩm có chất lượng ổn định, bảo đảm yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Hiệp hội nước mắm Phan Thiết và doanh nghiệp cần tích cực tham gia các chương trình xúc thương mại trong nước và ngoài nước (bằng hình thức trực tuyến, trực tiếp) để kết nối giao thương, giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm khách hàng, kênh phân phối nhằm phát triển thị trường tiêu thụ.
Doanh nghiệp cần chuẩn bị các tài liệu giới thiệu thông tin về đơn vị mình, sản lượng và khả năng cung ứng cho đối tác bằng hình thức tập gấp, Video clip hoặc Brochure…và bố trí nhân sự hợp lý để tham gia các chương trình xúc tiến thương mại.
Trân trọng cảm ơn ông!
