Ngày 9/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành nhằm cho ý kiến về Dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn sửa đổi cùng Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp cho ý kiến góp ý Dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn sửa đổi; Dự thảo Nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị và văn bản hướng dẫn - Ảnh: VGP/Minh Khôi
Hàng nghìn dự án vướng vì mâu thuẫn quy hoạch
Phó Thủ tướng nhận định Luật Quy hoạch hiện nay điều chỉnh hầu hết các loại quy hoạch quốc gia, vùng, tỉnh, ngành. Tuy nhiên, song song vẫn tồn tại Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn cùng Luật Xây dựng, dẫn tới tình trạng một địa bàn có nhiều quy hoạch cùng tồn tại: sử dụng đất, xây dựng, đô thị, nông thôn, phân khu.
Bên cạnh đó, theo luật, phải đi từ quy hoạch chung đến phân khu rồi chi tiết, nhưng thực tế nhiều nơi chỉ có quy hoạch chung, nhiều năm sau mới lập phân khu, khiến quy hoạch chi tiết không có căn cứ, gây ách tắc và mâu thuẫn khi triển khai dự án.
"Quy hoạch đáng lẽ phải là công cụ khoa học để phân bổ và sử dụng nguồn lực, nhưng hiện nay lại chồng chéo, mâu thuẫn, dẫn đến vướng mắc cho hàng nghìn dự án trên cả nước", Phó Thủ tướng chỉ rõ.
Để khắc phục, Phó Thủ tướng nêu hai phương án sửa đổi:
Một là, coi quy hoạch đô thị và nông thôn như một loại quy hoạch không gian đầy đủ, có thể thay thế một số quy hoạch khác, bao gồm cả quy hoạch chung, phân khu, chi tiết cho đô thị, tỉnh, thành phố.
Hai là, lồng ghép quy hoạch đô thị, nông thôn vào các quy hoạch cấp trên (quy hoạch tỉnh, quy hoạch tổng thể quốc gia). Khi đó, quy hoạch chung của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ đóng vai trò quy hoạch chính, hạn chế tình trạng lập nhiều quy hoạch song song.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh quy hoạch đô thị không thể tách rời quản lý đô thị và hạ tầng kỹ thuật, nhất là cấp thoát nước. Đồng thời gợi mở khả năng tích hợp quy hoạch đô thị, nông thôn thành một chương trong Luật Quy hoạch.
Phó Thủ tướng nêu rõ, Luật sửa đổi phải vừa giữ được những thành quả, di sản đã có, vừa loại bỏ những bất cập cũ, để mở ra một giai đoạn phát triển đô thị, nông thôn hiện đại, bền vững, phù hợp với bối cảnh mới - Ảnh: VGP/Minh Khôi
Đối với tiêu chí phân loại đô thị, Phó Thủ tướng đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ cơ sở khoa học, thực tiễn, hướng tới luật hóa thay vì chỉ dừng ở nghị quyết. "Tiêu chí phân loại đô thị cần được nghiên cứu khoa học bài bản, đưa thẳng vào luật, trở thành căn cứ pháp lý, khoa học cho công tác lập quy hoạch", Phó Thủ tướng gợi mở.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, lần sửa đổi này phải thay đổi tư duy, xử lý triệt để những bất cập để mở ra giai đoạn phát triển hiện đại, bền vững cho hệ thống đô thị, nông thôn.
Rút gọn quy trình quy hoạch
Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết, mục tiêu sửa đổi lần này là hoàn thiện hệ thống quy hoạch đô thị, nông thôn, làm rõ quan hệ với hệ thống quy hoạch quốc gia và ngành. Việc lập quy hoạch sẽ không dựa vào đơn vị hành chính như trước mà theo mô hình chính quyền 2 cấp, xác định rõ phạm vi và đối tượng lập quy hoạch.
Quy trình được đề xuất rút gọn: Từ 3 cấp (chung, phân khu, chi tiết) còn 2 cấp (quy hoạch chung bao gồm phân khu và quy hoạch chi tiết gắn với dự án). Nhiệm vụ lập quy hoạch cũng được tinh giản, chỉ giữ lại yêu cầu làm "đầu bài" cho tư vấn nghiên cứu, nhằm giảm độ trễ, rút ngắn thời gian triển khai.
Một điểm mới quan trọng là phân cấp mạnh mẽ. Cấp xã đủ năng lực có thể tự lập và phê duyệt quy hoạch, vùng khó khăn sẽ do cấp tỉnh hỗ trợ. "Đây là công cụ kỹ thuật, khoa học, gắn chặt với phân bổ không gian, xác định công trình, dự án cụ thể; chứ không chỉ là những chỉ tiêu tăng trưởng chung chung", Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn nhấn mạnh.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn báo cáo tại cuộc họp - Ảnh: VGP/Minh Khôi
Liên quan đến Dự thảo Nghị quyết phân loại đô thị, Bộ Xây dựng đề xuất hệ thống 3 nhóm tiêu chí: vai trò, vị trí, chức năng; mức độ đô thị hóa và trình độ hạ tầng, kiến trúc cảnh quan. Trên cơ sở đó, các đô thị cả nước sẽ chia thành 4 nhóm: Trung tâm cấp quốc gia, trung tâm cấp vùng, trung tâm cấp tỉnh và các đô thị cấp dưới gắn với xã, phường.
Các tiêu chí phân loại vừa là cơ sở đánh giá chất lượng hạ tầng, vừa định hướng để địa phương lập kế hoạch đầu tư. Bộ cũng đề xuất tiêu chí mới xác định phạm vi và ranh giới đô thị dựa trên dân số, diện tích, hạ tầng kỹ thuật, xã hội thay cho cách tiếp cận chính quyền đô thị như trước đây.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, phân loại đô thị phải dựa trên bộ tiêu chí khoa học, có tính dự báo và phản ánh chất lượng sống, thay vì chỉ tính quy mô dân số hay mật độ xây dựng. Luật sửa đổi cũng cần định hình rõ các mô hình phát triển hiện đại như đô thị nén, sinh thái, thông minh, theo hướng tuyến giao thông hay vệ tinh.
Phó Thủ tướng đặc biệt lưu ý tới quy hoạch nông thôn, bởi trong thành phố trực thuộc Trung ương vẫn còn khu vực nông thôn. Luật phải làm rõ mật độ, cơ cấu kinh tế, đất nông nghiệp, môi trường, hạ tầng và bản sắc kiến trúc nông thôn, coi đây là quỹ đất cho đô thị hóa tương lai.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng thành lập tổ công tác với các chuyên gia, bộ, ngành để rà soát, hoàn thiện cơ sở lý luận, thực tiễn, báo cáo Chính phủ và kiến nghị Quốc hội. Luật sửa đổi phải giữ được thành quả đã có, loại bỏ bất cập cũ và định hình nền tảng pháp lý cho phát triển đô thị, nông thôn nhiều thập niên tới.
Tại cuộc họp, các chuyên gia và lãnh đạo địa phương cho rằng, Luật sửa đổi phải bảo đảm đồng bộ với hệ thống chính quyền hai cấp, thích ứng với bối cảnh sáp nhập, sắp xếp lại địa giới. Luật cần chú trọng phát triển đô thị xanh, thông minh, bền vững, giữ gìn bản sắc văn hóa, lịch sử và đáp ứng nhu cầu đời sống dân cư.
