Siêu dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam: Những ai đủ lực?
Chỉ doanh nghiệp lớn mới đủ tiềm lực tham gia siêu dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam?
Ngày 15/8/2025, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) đã tổ chức tọa đàm chính sách với chủ đề “Các giải pháp đột phá tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển khu vực kinh tế tư nhân”. Buổi thảo luận quy tụ nhiều chuyên gia, nhà quản lý và đại diện doanh nghiệp nhằm tìm ra hướng đi mới cho khu vực kinh tế tư nhân trong bối cảnh nền kinh tế đang đòi hỏi sự bứt phá mạnh mẽ.

Tại sự kiện, PGS.TS Lê Xuân Bá – nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương nhấn mạnh rằng khu vực tư nhân chỉ có thể phát triển bền vững khi được “cởi trói” bằng cơ chế chính sách minh bạch, công bằng.
Theo ông Bá, không phải doanh nghiệp tư nhân nào cũng đủ điều kiện tham gia ngay vào các dự án trọng điểm quốc gia. “Những siêu dự án như đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với vốn đầu tư lên tới 67 tỷ USD chỉ phù hợp với những doanh nghiệp lớn, có nguồn lực tài chính, kinh nghiệm và uy tín. Doanh nghiệp nhỏ hơn cần tích lũy dần năng lực, tham gia các dự án vệ tinh trước khi đảm nhận các gói thầu lớn”, ông Bá nói.
Một điểm nhấn khác được chuyên gia chỉ ra là việc hình thành hệ sinh thái doanh nghiệp xoay quanh các tập đoàn đầu ngành. Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp lớn không chỉ đầu tư trực tiếp mà còn tạo sân chơi, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp vệ tinh cùng phát triển.
Ông Bá dẫn chứng mô hình của VinFast trong lĩnh vực công nghiệp ô tô. Hãng xe điện của tỷ phú Phạm Nhật Vượng hiện có khoảng 700 đối tác hiện hữu và hơn 300 doanh nghiệp tiềm năng đang được xem xét kết nối. Mới đây, VinFast còn công bố chính sách ưu đãi mạnh mẽ để thu hút các nhà cung ứng trong nước như hỗ trợ 50% phí thuê đất trong ba năm đầu, 20% cho năm tiếp theo tại các tổ hợp sản xuất ở Hải Phòng và Hà Tĩnh. Ngoài ra, VinFast còn cam kết bao tiêu sản phẩm và kết nối đối tác nội địa với mạng lưới quốc tế.
Theo giới quan sát, đây là một mô hình mẫu mực cho cách doanh nghiệp lớn dẫn dắt, vừa mở rộng hệ sinh thái, vừa lan tỏa cơ hội phát triển cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Trong bức tranh hạ tầng sắp tới, đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam được coi là dự án trọng điểm nhất. Chính phủ đã chốt mốc tháng 8/2026 trình báo cáo khả thi và dự kiến khởi công giải phóng mặt bằng vào cuối năm 2026.
Nhiều tập đoàn tư nhân hàng đầu đã nộp hồ sơ tham gia. Có thể kể đến VinSpeed – doanh nghiệp mới thành lập dưới sự hậu thuẫn của Vingroup. Bên cạnh đó, THACO, Đèo Cả, FECON hay Hòa Phát cũng đang chuẩn bị nguồn lực để tham gia vào các phần việc như chế tạo đầu máy, toa xe, cung ứng ray thép và hạ tầng kỹ thuật.
Theo các chuyên gia, nếu cơ chế chính sách minh bạch, đồng bộ và tạo điều kiện, khu vực tư nhân hoàn toàn có thể đóng vai trò “đầu kéo” trong những dự án hạ tầng lớn, tương tự cách mà các tập đoàn tư nhân đã làm trong lĩnh vực bất động sản, ô tô hay năng lượng.