Khi “ai mua cũng lãi” và động lực phía sau

Tuần giao dịch vừa qua để lại dấu ấn đặc biệt trên thị trường chứng khoán Việt Nam. VN-Index không chỉ vượt đỉnh lịch sử với mức tăng 3%, mà khối lượng giao dịch còn đạt tới 8,8 tỷ cổ phiếu, con số kỷ lục cho thấy sự hưng phấn lan tỏa. Đây có thể coi là thời khắc “nóng bỏng” nhất trong nhiều năm trở lại đây. Nhưng khi mọi thứ đều đẹp đẽ, cũng là lúc giới đầu tư cần tỉnh táo nhìn nhận đâu là cơ hội, đâu là rủi ro tiềm ẩn.

Điều dễ thấy nhất trong ba tháng gần đây là cảm giác “mua gì cũng thắng”. Hầu hết các nhóm cổ phiếu đều tăng giá, rất ít mã giảm. Trạng thái này khiến thị trường giống như một “thiên đường lợi nhuận” cho mọi nhà đầu tư. Nhưng nghịch lý là, không phải tất cả đều tận hưởng được thành quả. Nhiều người vẫn tiếc nuối vì không gom đủ cổ phiếu mạnh trong giai đoạn sớm, hoặc vội vàng chốt lời khi cổ phiếu mới bắt đầu bứt phá, thậm chí liên tục nhảy từ ngành này sang ngành khác, để rồi bỏ lỡ nhịp tăng dài hạn.

Trong quá khứ, thị trường chứng khoán Việt Nam từng trải qua những giai đoạn hưng phấn tương tự. Điểm chung là nhà đầu tư dễ rơi vào tâm lý chủ quan, nghĩ rằng xu hướng đi lên sẽ kéo dài mãi. Nhưng thực tế, thị trường luôn có các nhịp điều chỉnh với cường độ khác nhau. Đôi khi chỉ là sự chùng xuống dưới 5% để “thở” rồi tiếp tục đi lên. Có khi là một vùng đỉnh ngắn hạn 8–12% khiến chỉ số mất nhiều tuần mới lấy lại đà. Ngoài ra, cũng không loại trừ khả năng thị trường bước vào chu kỳ giảm dài hạn trên 20% khi giai đoạn mà bảo toàn vốn quan trọng hơn mọi chiến lược sinh lời. Hiểu rõ ba cấp độ điều chỉnh này chính là chìa khóa để không bị bất ngờ trong mỗi lần thị trường đổi nhịp.

Muốn đánh giá sức khỏe của thị trường, không thể bỏ qua nhóm ngân hàng. Đây được ví như “xương sống” của toàn bộ cơ thể chứng khoán. Nếu hệ thống ngân hàng còn khỏe, thị trường chung rất khó sụp đổ. Và thực tế, vài tuần qua, nhiều cổ phiếu ngân hàng đã cho thấy sức bật mạnh mẽ. MBB trở thành hiện tượng hiếm khi tăng gần 50% chỉ trong hai tuần, minh chứng cho lực cầu mạnh mẽ. Techcombank cũng thu hút sự chú ý khi chuẩn bị IPO công ty chứng khoán vào ngày 19/8, trong khi mức định giá P/B 1,3 vẫn được đánh giá là hấp dẫn so với tiềm năng. ACB lại gây ấn tượng ở khía cạnh nền tảng tài chính vững vàng và mức định giá rẻ, tạo ra cơ hội cho những nhà đầu tư kiên nhẫn nắm giữ.

Song song với “xương sống” ngân hàng, nhóm chứng khoán đóng vai trò như “mạch máu” phản ánh trực tiếp tâm lý và dòng tiền. VIX là minh chứng điển hình cho sự bùng nổ của cổ phiếu ngành này khi từ mức giá 16.000 đồng vọt lên tới 36.500 đồng, tức tăng tới 128%. Đây cũng là ví dụ cho thấy sự kiên nhẫn nắm giữ quan trọng đến mức nào. Các mã khác như VND hay SHS tiếp tục duy trì sức mạnh giá, cho thấy niềm tin của nhà đầu tư vào triển vọng thị trường. Khi cả xương sống và mạch máu đều vận hành trơn tru, cơ thể thị trường khó có thể sớm suy yếu.

Chiến lược nào cho nhà đầu tư?

Điểm tựa cho đà tăng hiện tại đến từ nhiều yếu tố tích cực: đồng USD suy yếu, chỉ số DXY giảm khoảng 3%; kỳ vọng nâng hạng thị trường có thể được công bố vào tháng 9 và triển vọng hòa giải trong xung đột Nga – Ukraine. Những yếu tố này giúp củng cố niềm tin của giới đầu tư trong và ngoài nước. Tuy vậy, không thể bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo. Nếu VN-Index đánh mất mốc 1.550 điểm (mốc hỗ trợ quan trọng ở thời điểm hiện tại) hay xuất hiện các phiên phân phối với khối lượng bán tháo đột biến, đó sẽ là tín hiệu cho thấy dòng tiền đã đổi hướng.

Vậy nên, thay vì chạy theo đám đông, nhà đầu tư nên giữ kỷ luật tiếp tục nắm giữ các cổ phiếu mạnh đang trong xu hướng, đồng thời nâng dần mức dừng lãi để bảo vệ thành quả. Hạn chế mua mới ở vùng giá đã quá cao cũng là một cách giảm rủi ro. Quan trọng hơn cả, đừng nóng vội rút toàn bộ tiền ra ngoài, bởi trong xu hướng tăng dài hạn, việc rời bỏ thị trường hoàn toàn sẽ khiến bạn mất vị thế và phải mua lại với giá cao hơn.

Ở giai đoạn này, tận hưởng đà tăng là điều hợp lý, nhưng sự chuẩn bị cho kịch bản xấu cũng không bao giờ thừa. Thị trường chứng khoán hấp dẫn nhất là khi bạn biết chính xác mình đang ở đâu trong chu kỳ và cần làm gì để bước đi tiếp theo trở nên vững chắc hơn.