Bước tiến mới của máy bay chiến đấu thế hệ 6

Chương trình máy bay chiến đấu thế hệ 6 GCAP do Nhật Bản, Anh và Ý hợp tác phát triển đang thu hút sự chú ý lớn của giới quan sát quốc phòng quốc tế. Thay vì chỉ tập trung vào yếu tố tàng hình hay tốc độ, GCAP được xây dựng như một nền tảng tác chiến toàn diện, tích hợp khả năng điều khiển drone chiến đấu, triển khai vũ khí năng lượng định hướng và vận hành trong môi trường chiến tranh thế hệ mới.

Về thiết kế bên ngoài, mẫu tiêm kích này sử dụng cấu hình cánh kim cương kết hợp cánh mũi nhỏ, loại bỏ hoàn toàn đuôi đứng để giảm tín hiệu radar và hồng ngoại. Thân máy bay làm từ vật liệu composite hấp thụ sóng radar thế hệ mới, cùng lớp phủ phát triển từ chương trình Tempest, giúp giảm mạnh diện tích phản xạ radar. Nhiều đánh giá kỹ thuật cho rằng RCS của mẫu này có thể xuống dưới 0,001 m² ở dải tần X, thấp hơn mức được ước tính của một số dòng tiêm kích tàng hình đang hoạt động hiện nay.

Kích thước của GCAP được thiết kế theo hướng ưu tiên tầm hoạt động và tải trọng vũ khí. Máy bay dài khoảng 21–22 mét, sải cánh 14–15 mét, gần tiệm cận một số mẫu tiêm kích hạng nặng. Tỷ lệ này cho phép mang theo lượng nhiên liệu lớn mà không cần nhiều thùng phụ, đồng thời mở rộng đáng kể không gian cho khoang vũ khí bên trong.

Trung tâm sức mạnh của máy bay là động cơ phản lực biến chu kỳ XF9-1 do Nhật Bản phát triển, mang lại tổng lực đẩy tối đa hơn 32 tấn. Động cơ có thể chuyển nhanh giữa chế độ tối ưu hành trình và chế độ siêu cơ động ở cận âm, giúp máy bay đạt tốc độ tối đa hơn Mach 2 và duy trì siêu hành trình Mach 1.6–1.8 mà không cần đốt tăng lực. Bán kính chiến đấu được ước tính hơn 1.500 km chỉ với nhiên liệu trong thân, thể hiện rõ định hướng tác chiến tầm xa nằm tại trung tâm triết lý thiết kế.

Hệ thống cảm biến, tác chiến AI và năng lực điều khiển drone

Ngoài khả năng bay siêu thanh, giá trị cốt lõi của GCAP nằm ở hệ thống điện tử và trí tuệ nhân tạo. Máy bay sở hữu radar AESA sử dụng GaN với hơn 20.000 phần tử T/R, cho phép phát hiện mục tiêu có tiết diện nhỏ ở cự ly xa và hoạt động trong môi trường gây nhiễu phức tạp. Hệ thống tác chiến điện tử tích hợp kết hợp cảm biến hồng ngoại, cảm biến sóng milimet và nền tảng gây nhiễu thông minh do AI hỗ trợ, nhằm tăng khả năng sinh tồn trước các mối đe dọa đa dạng.

Khoang vũ khí trong thân lớn hơn đáng kể so với nhiều tiêm kích tàng hình đương đại, cho phép mang đa dạng tên lửa không đối không, tên lửa hành trình và tên lửa chống hạm. Ngoài ra, chương trình đang thử nghiệm vũ khí năng lượng định hướng do BAE Systems và Mitsubishi Heavy Industries hợp tác phát triển.

Một trong những đặc điểm quan trọng nhất là khả năng điều khiển đàn UAV chiến đấu. GCAP có thể phối hợp cùng 6–10 drone Loyal Wingman, được xem là đặc trưng của máy bay thế hệ 6. Các UAV này có thể đảm nhiệm nhiều vai trò như trinh sát, mang thêm vũ khí, gây nhiễu hoặc tấn công cảm tử, trong khi phi công trên GCAP chỉ cần đưa ra quyết định ở cấp chiến thuật cao hơn.

Buồng lái của máy bay áp dụng giao diện thực tế ảo tăng cường toàn phần, màn hình cảm ứng và khả năng điều khiển bằng giọng nói kết hợp cử chỉ. Các tính năng này nhằm giảm tải cho phi công trong môi trường tác chiến tốc độ cao.

Về chi phí, mỗi chiếc GCAP được dự tính từ 200–250 triệu USD, thấp hơn mức dự kiến của chương trình NGAD tại Mỹ. Nhật Bản dự kiến mua ít nhất 120 chiếc để thay thế phi đội F-2, trong khi Anh và Ý có kế hoạch biên chế từ 70–90 chiếc. Một số quốc gia ở Trung Đông, châu Đại Dương và Nam Á cũng thể hiện sự quan tâm.

Với thiết kế sơ bộ đã hoàn tất và mô hình thử nghiệm đang được chế tạo, GCAP được đánh giá là một trong những chương trình tiêm kích thế hệ 6 có tiến độ nhanh nhất. Dự kiến động cơ XF9-1 sẽ bay thử vào năm 2027 và máy bay sẽ đi vào biên chế năm 2035, mở ra giai đoạn mới trong năng lực tác chiến đường không của nhiều nước tham gia chương trình.