Elon Musk, Larry Ellison, Mark Zuckerberg, Jeff Bezos và Bill Gates không chỉ ghi tên mình ở vị trí cao nhất trên bảng xếp hạng tài sản; họ còn là năm “kiến trúc sư” định hình kỷ nguyên công nghệ – dữ liệu – trí tuệ nhân tạo của thế giới. Mỗi người mang một câu chuyện khởi nghiệp khác nhau, nhưng tất cả đều chia sẻ tầm nhìn dài hạn, tinh thần chấp nhận rủi ro cực lớn và cam kết mạnh mẽ với cộng đồng. Bài viết phân tích chân dung từng doanh nhân, soi những điểm giao thoa nổi bật và rút ra hàm ý cho thời đại “siêu kết nối” hôm nay.

Chân dung 5 “đại cao thủ” công nghệ – dữ liệu

Elon Musk – “Kiến trúc sư liên hành tinh”

Sinh năm 1971 tại Pretoria (Nam Phi), Musk sớm phác họa ước mơ “đa hành tinh hóa” loài người. Sau khi bán Zip2 và PayPal, ông dồn lực cho Tesla, SpaceX và gần đây là xAI. Ngày 15 / 06 / 2025, Forbes ước tính giá trị tài sản của Musk ở mức 410,8 tỉ USD, song dao động lớn theo giá cổ phiếu Tesla và các vòng gọi vốn SpaceX. Triết lý “rủi ro lớn nhất là không dám mạo hiểm” thể hiện qua chiến lược “phát hành nhanh, sửa thật nhanh” – đưa sản phẩm ra thị trường, rồi tinh chỉnh liên tục bằng dữ liệu thời gian thực.

Larry Ellison – “Kiếm khách dữ liệu”

Từ một cậu bé bị mẹ gửi cho họ hàng nuôi, Ellison trở thành người đồng sáng lập Oracle (1977) – đế chế cơ sở dữ liệu trị giá hàng trăm tỉ USD. Giữ khoảng 41 % cổ phần, Ellison hiện là Chủ tịch kiêm CTO, quyết liệt thúc đẩy Oracle chuyển lên đám mây, đuổi kịp cuộc đua AI. Niềm tin “dữ liệu là dầu mỏ của thế kỷ 21” lý giải chuỗi thương vụ M&A Sun Microsystems, Cerner… giúp Oracle mở rộng từ phần mềm doanh nghiệp sang y tế số và điện toán đám mây.

Mark Zuckerberg – “Người kết nối ảo”

Bỏ Harvard năm 2004, Zuckerberg biến dự án mạng xã hội phòng kí túc xá thành Meta Platforms – mái nhà của Facebook, Instagram, WhatsApp, Threads. Nắm giữ 13 % cổ phần Meta, anh sở hữu hơn 235 tỉ USD và đang đặt cược lớn vào trí tuệ nhân tạo (Llama 3), thực tế hỗn hợp Horizon. Phương châm “Move fast and build awesome things” nhấn mạnh tốc độ thử nghiệm cao nhưng phải bảo đảm an toàn người dùng.

Jeff Bezos – “Nhà cách mạng thương mại điện tử & vũ trụ”

Tốt nghiệp Princeton ngành Khoa học máy tính, Bezos bỏ công việc phố Wall danh giá để lập Amazon bán sách trực tuyến (1994). Hai thập kỷ sau, Amazon thành đại siêu thị số với AWS dẫn đầu đám mây. Nắm 8,6 % cổ phần Amazon và sở hữu Blue Origin, Bezos có khoảng 226 tỉ USD. Triết lý “Day 1” nhắc đội ngũ luôn coi Amazon như startup – dám thử nghiệm, đeo bám tầm nhìn dài hơi thay vì tối đa hóa lợi nhuận ngắn hạn.

Bill Gates – “Hiền triết công nghệ & thiện nguyện”

Từ “phòng ngủ CLB máy tính” ở Seattle, Gates và Paul Allen lai d Microsoft (1975), đưa máy tính cá nhân vào mọi gia đình. Rời Hội đồng quản trị (2020), ông tập trung vào Bill & Melinda Gates Foundation – quỹ từ thiện lớn nhất thế giới đã giải ngân hơn 77 tỉ USD cho y tế, giáo dục, xóa đói nghèo. Phong cách lãnh đạo ưu tiên hiệu suất, đầu tư giá trị dài hạn, đọc trung bình 50 cuốn sách mỗi năm giúp Gates giữ vị thế “nhà hiền triết” của ngành.

Điểm giao thoa: Công thức chung của sức ảnh hưởng tỷ đô

Khởi nghiệp công nghệ, sở hữu nền tảng độc quyền

Cả năm tỷ phú đều không kế nghiệp gia tộc, mà tạo dựng giá trị mới nhờ sản phẩm lõi công nghệ: Tesla – SpaceX (Musk), Oracle DB (Ellison), Facebook/Instagram (Zuckerberg), Amazon – AWS (Bezos), Windows – Office (Gates). Mỗi nền tảng sinh ra “hệ sinh thái khoá chặt” (lock-in) có rào cản gia nhập cực cao.

Giữ tỉ lệ cổ phần lớn, tài sản “nhạy giá”

Phần lớn tài sản của họ gắn với cổ phiếu do chính mình sáng lập, khiến thứ hạng giàu có biến động mạnh theo thị trường. Điều này duy trì động lực đổi mới dài hạn: khi giá cổ phiếu phản ánh trực tiếp chất lượng sản phẩm, họ không thể ngủ quên.

Tầm nhìn moonshot & văn hóa “always beta”

Từ định cư Sao Hỏa (Musk), cơ sở dữ liệu tự hành (Ellison), xã hội ảo Horizon (Zuckerberg), hạ tầng đám mây – logistics toàn cầu (Bezos) đến máy tính cá nhân hòa mạng AI (Gates – Microsoft), tất cả đều theo đuổi mục tiêu “không biên giới”. Thất bại được xem là chi phí R&D, thành công sớm phải liên tục cải tiến (“beta vĩnh viễn”).

Đặt khách hàng – người dùng ở trung tâm

Bezos bố trí “ghế trống” tượng trưng cho khách hàng trong mọi cuộc họp; Musk livestream khắc phục lỗi OTA cho xe Tesla; Zuckerberg dùng dữ liệu phản hồi thời gian thực để điều chỉnh thuật toán; Ellison cung cấp tùy chọn Autonomous DB tự tối ưu chi phí; Gates từ những năm 1990 đã thúc đẩy đội Windows sửa lỗi qua Internet.

Đầu tư dữ liệu & AI làm động cơ tăng trưởng

Tesla xây siêu máy Dojo, Oracle tối ưu hóa Autonomous Database trên đám mây OCI, Meta mở mã nguồn mô hình ngôn ngữ Llama 3; Amazon tung Bedrock – Titan, Microsoft Azure tích hợp Copilot – OpenAI. Dữ liệu và trí tuệ nhân tạo là “nhiên liệu” tăng tốc hệ sinh thái.

Tự học suốt đời, kỷ luật làm việc cường độ cao

Musk ngủ trên sàn nhà xưởng Starship; Zuckerberg hoàn thành mục tiêu cá nhân mỗi năm (học tiếng Quan thoại, Jiu-Jitsu, chạy marathon); Bezos duy trì “two-pizza teams”; Ellison tập quyền anh, lướt thuyền; Gates đều đặn “tuần lễ suy ngẫm” (think week) để đọc và viết. Kỷ luật tự học là cốt lõi đổi mới.

Chuyển vai trò sang đầu tư tác động & thiện nguyện

Tất cả đã ký Giving Pledge hoặc cam kết hiến phần lớn tài sản: Musk Foundation tài trợ giáo dục STEM, Ellison Foundation nghiên cứu ung thư, Chan Zuckerberg Initiative đặt mục tiêu “chấm dứt bệnh tật”, Bezos Earth Fund ủng hộ 10 tỉ USD chống biến đổi khí hậu, Gates Foundation xóa polio, cấp vaccine rẻ cho các nước đang phát triển.

Dấu ấn cá nhân mạnh mẽ trên truyền thông

Musk dùng X (Twitter) khuấy động thị trường; Ellison “kiểu samurai” trong sự kiện giới thiệu sản phẩm; Zuckerberg livestream chạy bộ ở VR; Bezos chia sẻ dự án Orbital Reef; Gates podcast “Unconfuse Me” – tất cả đều tự biến mình thành “kênh truyền thông” tăng sức ảnh hưởng thương hiệu.

Hàm ý cho kỷ nguyên siêu kết nối: Cơ hội và trách nhiệm song hành

Động cơ tăng trưởng mới của thế giới là dữ liệu, AI và trải nghiệm người dùng

Năm tỉ phú đứng đầu danh sách tài sản đều kiếm được phần lớn lợi nhuận từ khai thác dữ liệu quy mô lớn. Doanh nghiệp muốn bứt phá phải xây được “moat” dữ liệu độc quyền, đồng thời sở hữu công nghệ AI biến dữ liệu thành dịch vụ gia tăng.

Tầm nhìn dài hạn đánh bại lợi nhuận ngắn hạn

Musk chấp nhận đốt tiền SpaceX hơn một thập kỷ, Bezos nuôi lỗ Amazon Retail suốt 20 năm, Gates đặt cược Windows khi phần mềm còn thị trường ngách, Ellison mua Sun Microsystems giữa khủng hoảng tài chính; Zuckerberg “đốt” 40 tỉ USD vào Reality Labs. Lịch sử chứng minh: khả năng chịu lỗ có kỷ luật là lợi thế cạnh tranh bền vững.

Văn hóa “Always Beta” thích ứng thời đại biến động cao

Thế giới hậu COVID-19, chuỗi cung ứng thiếu ổn định, trí tuệ nhân tạo phát triển theo cấp số mũ. Doanh nghiệp cố định cấu trúc, ngại thay đổi sẽ bị đào thải. Tính linh hoạt (agility) phải được cài vào quy trình ra quyết định – giống cách Tesla đẩy cập nhật OTA, Amazon tổ chức “hai-pizza team”, Meta thử nghiệm sản phẩm theo tuần.

Trách nhiệm xã hội trở thành thước đo tín nhiệm

Nhà đầu tư ngày nay đánh giá ESG và tác động xã hội ngang hàng với lợi nhuận. Năm tỉ phú công nghệ hiểu rõ điều đó: mỗi người xây quỹ thiện nguyện hoặc đầu tư tác động hàng chục tỉ USD. Trong bối cảnh bất bình đẳng thu nhập gia tăng, sự chủ động “cho đi” cũng là chiến lược giữ giấy phép hoạt động (license to operate) bền vững.

Người tiêu dùng & chính phủ là hai “cổ đông” đặc biệt

Cả năm tập đoàn đều vấp phải điều tra chống độc quyền, tranh cãi về quyền riêng tư, đạo đức AI. Khi quy mô ảnh hưởng vượt ra ngoài doanh thu, việc đối thoại – tuân thủ quy định – thậm chí hình thành quy chuẩn đạo đức riêng trở nên bắt buộc. Đổi mới công nghệ phải song hành đổi mới quản trị.

Tóm lại, tài sản hơn 1.300 tỉ USD cộng lại chỉ là “phần nổi của tảng băng” phản chiếu ảnh hưởng sâu rộng mà Elon Musk, Larry Ellison, Mark Zuckerberg, Jeff Bezos và Bill Gates tạo ra cho kinh tế – xã hội toàn cầu. Họ đại diện cho mô hình lãnh đạo thời đại dữ liệu: Tầm nhìn không biên giới, chấp nhận rủi ro, liên tục học hỏi và trao lại giá trị cho cộng đồng. Với doanh nhân, nhà đầu tư hoặc nhà hoạch định chính sách tại Việt Nam, việc quan sát – rút kinh nghiệm từ “công thức thành công” ấy sẽ giúp định hình chiến lược phù hợp trong hành trình hội nhập và bứt phá ở kỷ nguyên AI.