“Bác sĩ thép” giữa chiến trường

Trong thế giới của vũ khí bọc thép hiện đại, nơi xe tăng và thiết giáp không chỉ là phương tiện tấn công mà còn là biểu tượng sức mạnh quân sự, BREM-84 Atlet nổi lên như một mẫu xe phục hồi độc nhất vô nhị của Ukraine. Được phát triển từ nền tảng xe tăng T-84 Oplot, phương tiện này được ví như “bác sĩ chiến trường”, có khả năng cứu hộ, sửa chữa và kéo những cỗ máy chiến đấu bị hư hại ngay giữa lửa đạn.

Câu chuyện của BREM-84 Atlet bắt đầu từ thập niên 1990, khi Cục Thiết kế Máy móc Kharkiv Morozov (KMDB) – “cái nôi” của công nghiệp xe tăng Ukraine quyết định chuyển đổi dòng T-80UD thành phương tiện phục hồi bọc thép chuyên dụng. Dự án mang tên “sản phẩm 478BP” và được đặt biệt danh “Atlet” (vận động viên). Chiếc xe đầu tiên ra đời năm 1997 và chính thức ra mắt công chúng tại triển lãm vũ khí DSA-2000 ở Malaysia. Sau khi vượt qua các thử nghiệm khắt khe, BREM-84 Atlet được Quân đội Ukraine tiếp nhận vào ngày 24/11/2008.

Tuy nhiên, số phận của Atlet lại gắn liền với giai đoạn khó khăn kinh tế toàn cầu năm 2008. Với giá thành sản xuất khoảng 4 triệu hryvnia (tương đương 500.000 USD) mỗi chiếc, chương trình sản xuất chỉ dừng lại ở ba đơn vị, một cho Ukraine và hai chiếc xuất khẩu sang Thái Lan, đi kèm hợp đồng 49 xe tăng Oplot năm 2011. Dự án sản xuất hàng loạt được khởi động trở lại năm 2018 nhưng do ngân sách hạn chế, Kiev buộc phải ưu tiên hiện đại hóa xe tăng cũ hơn là đầu tư cho dòng phương tiện mới.

Hiện nay, chỉ duy nhất một chiếc BREM-84 Atlet còn hoạt động, phục vụ tại Viện Quân sự Xe bọc thép thuộc Đại học Bách khoa Quốc gia Kharkiv, dùng cho công tác huấn luyện và nghiên cứu thực địa. Dù hiếm hoi nhưng chiếc xe này vẫn được giới kỹ thuật đánh giá cao nhờ thiết kế thông minh, khả năng cơ động và độ tin cậy trên chiến trường.

Kết hợp giữa sức mạnh và công nghệ

Điểm nổi bật nhất của BREM-84 Atlet nằm ở việc tận dụng nền tảng cơ giới của T-84 Oplot, một trong những xe tăng chủ lực hiện đại nhất mà Ukraine từng sản xuất. Thân xe chia thành ba khoang: khoang lái, khoang thiết bị kỹ thuật và khoang động lực, giúp phân tách rõ ràng giữa chức năng điều khiển, vận hành và phục hồi. Với kích thước dài 8,9 m, rộng 3,56 m, cao 2,74 m và trọng lượng chiến đấu 46 tấn, BREM-84 đủ sức hoạt động trong các điều kiện địa hình khắc nghiệt mà vẫn đảm bảo tính linh hoạt.

Lớp giáp phản ứng nổ ERA bao phủ toàn thân giúp xe chống chịu tốt trước đạn xuyên giáp và mảnh pháo. Xe còn được trang bị hệ thống lọc NBC (hạt nhân, sinh học, hóa học) và 8 ống phóng lựu khói 81mm 902 “Tucha”, giúp tạo màn khói che chắn tức thời khi cần rút lui hoặc che giấu hoạt động phục hồi. Trên nóc, một súng máy 12,7mm NSVT điều khiển bằng cơ cấu ngắm nhiệt ban ngày – ban đêm, bảo vệ xe khỏi các mục tiêu tầm gần.

Trái tim của Atlet là động cơ diesel 6TD-2 đa nhiên liệu, làm mát bằng chất lỏng, cho công suất 1.200 mã lực, tỷ lệ 26,1 mã lực/tấn – vượt trội so với nhiều phương tiện cùng loại. Xe đạt tốc độ 65–70 km/h trên đường nhựa, 40 km/h địa hình gồ ghề, hành trình 450 km trên đường cao tốc, có thể lội sông sâu 1,8 m hoặc 5 m khi gắn ống thở snorkel. Cấu trúc xích cùng hệ thống treo của T-84 giúp xe vượt hào rộng 2,8 m, leo dốc 35 độ, tạo nên khả năng cơ động đáng nể cho một phương tiện kỹ thuật nặng gần 50 tấn.

BREM-84 Atlet còn được trang bị máy phát phụ D-120 công suất 30 mã lực, cung cấp điện cho các thiết bị hàn, cẩu và hệ thống thủy lực. Nhiên liệu được chứa trong các bồn riêng biệt, đảm bảo an toàn và hoạt động liên tục trong môi trường chiến đấu.

Điểm khiến BREM-84 được mệnh danh là “bác sĩ thép” chính là khả năng phục hồi tại chỗ. Lưỡi ủi phía trước rộng 3,38 mét cho phép đào đất, san lấp hố bom hoặc mở đường với tốc độ 120 m³/giờ. Cẩu thủy lực xoay 360 độ có thể nâng tải trọng 25 tấn ở bán kính 6,8 m, đủ để thay thế tháp pháo, động cơ hoặc hộp số của xe tăng chủ lực.

Ngoài ra, tời chính tạo lực kéo 250 kN (25 tấn), kết hợp cáp phụ 9 kN, giúp kéo xe hỏng qua địa hình phức tạp mà không cần hỗ trợ ngoài. Phía sau xe có sàn chở hàng phẳng 1,2 x 1,9 m, tải trọng 1,5 tấn dùng để vận chuyển phụ tùng, động cơ dự phòng hoặc vật tư y tế. Hệ thống thiết bị hàn, cắt và sửa chữa di động cho phép khôi phục xe tăng ngay trên chiến trường, đảm bảo tối đa tính cơ động cho lực lượng thiết giáp.

Toàn bộ hệ thống được điều khiển trong khoang kín với ba thành viên: lái xe, chỉ huy và thợ cơ khí. Mọi hoạt động từ vận hành tời, cẩu đến hàn đều được điều khiển thủy lực hoặc kỹ thuật số, giúp thao tác nhanh, chính xác và an toàn.