Xuất khẩu tăng tốc nhờ CPTPP
Trong giai đoạn 2021 - 2025, thực hiện định hướng chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, Bộ Công Thương đã nỗ lực triển khai đồng bộ, toàn diện các giải pháp nhằm thực thi hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới mà Việt Nam là thành viên, bao gồm CPTPP, EVFTA, UKVFTA và RCEP.
Việc ký kết và thực thi các FTA này không chỉ góp phần vào tăng trưởng xuất nhập khẩu mà còn thúc đẩy hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh và định vị lại vai trò của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Báo cáo của Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cho biết, trong số các FTA thế hệ mới, Hiệp định CPTPP đã chứng minh là “đòn bẩy” quan trọng đối với xuất khẩu của Việt Nam.
4 tháng năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam sang các nước CPTPP đạt 19,1 tỷ USD, tăng 8,1%. Ảnh: Ngọc Hiếu
Năm 2021, tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và các nước CPTPP đạt khoảng 91,4 tỷ USD, xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn với các mặt hàng truyền thống như dệt may, giày dép, máy móc thiết bị. Đến năm 2024, con số này đã vượt mốc 102 tỷ USD, trong đó tăng trưởng mạnh ở các thị trường như Canada và Mexico. Cán cân thương mại tiếp tục nghiêng về phía Việt Nam nhờ tận dụng hiệu quả ưu đãi thuế quan từ CPTPP.
Kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều 4 tháng năm 2025 đạt 35,7 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ; trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 19,1 tỷ USD, tăng 8,1%; nhập khẩu đạt 16,6 tỷ USD, tăng 8,5%; thặng dư thương mại với các thành viên CPTPP trong 4 tháng đầu năm đạt 2,7 tỷ USD.
Mexico - “cửa ngõ” mở rộng thị phần
Ông Lưu Vạn Khang - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Mexico cho biết, những ưu đãi thuế quan từ CPTPP đang mang lại những tăng trưởng tích cực cho thương mại hai nước. Đáng chú ý, từ tháng 4/2024, Mexico đã áp thuế nhập khẩu từ 5 - 50% với 544 mặt hàng đến từ các quốc gia không có FTA. Hàng hóa Việt Nam, nhờ ưu đãi thuế quan từ CPTPP, đã nhanh chóng trở thành nguồn cung thay thế quan trọng, mở ra một “thời điểm vàng” cho doanh nghiệp Việt.
Ông Lưu Vạn Khang cho rằng, kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam - Mexico trong 5 tháng đầu năm 2025 đạt hơn 7,7 tỷ USD, tăng 32,31% so với cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam tăng mạnh ở nhiều nhóm hàng: máy móc thiết bị điện tăng 46,2%; nhựa tăng 64,2%; giày dép tăng 44,9%. Dù xuất khẩu dệt may giảm nhẹ 0,2%, nhóm hàng này vẫn giữ vai trò mũi nhọn.
Nhờ ưu đãi thuế quan, CPTPP đang mở ra thời điểm vàng cho doanh nghiệp trong nước đẩy mạnh xuất khẩu sang Mexico. Ảnh: Thành Trung
Không chỉ kết nối thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Mexico còn đóng vai trò “lá chắn” quan trọng khi hỗ trợ xử lý thủ tục thông quan gần 100 nghìn tấn thép Việt Nam sau quyết định áp thuế đột ngột của phía Mexico. Sự chủ động của Thương vụ đã giúp bảo vệ lợi ích doanh nghiệp và duy trì ổn định chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, triển vọng tại Mexico không hoàn toàn “trải hoa hồng”. Chính phủ nước này đang chịu áp lực bảo hộ sản xuất trong nước, đặc biệt trong ngành thép, điện tử, dệt may, giày dép. Ngày 12/8/2025, Bộ trưởng Kinh tế Mexico đã công bố sắc lệnh bảo vệ ngành giày dép - lĩnh vực sử dụng hơn 130.000 lao động nhằm hạn chế cạnh tranh từ hàng nhập khẩu miễn thuế, trong đó có Việt Nam.
Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng Việt Nam đang hưởng lợi quá lớn với thặng dư thương mại nghiêng mạnh về phía Việt Nam. Điều này đòi hỏi Việt Nam cần chiến lược khéo léo: Không chỉ thúc đẩy xuất khẩu mà còn tạo điều kiện cho hàng hóa Mexico thâm nhập thị trường Việt Nam, nhất là nông sản.
Doanh nghiệp Việt cần minh bạch nguồn gốc, tuân thủ nghiêm quy định, đa dạng hóa sản phẩm, tăng giá trị gia tăng và tính tới phương án đầu tư trực tiếp tại Mexico để tận dụng nhân lực địa phương, giảm chi phí logistics và duy trì sự cân bằng thương mại.
Canada - thị trường quan trọng với dư địa lớn
Tương tự, với Canada, CPTPP cũng mở ra một hành trình tăng trưởng ấn tượng. Bà Trần Thu Quỳnh - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Canada cho biết, từ khi CPTPP có hiệu lực, xuất khẩu Việt Nam sang Canada tăng 2,7 lần, thặng dư thương mại tăng 3,2 lần. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đạt 10,7 tỷ USD, thặng dư trên 10 tỷ USD.
Sáu tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sang Canada đạt 3,41 tỷ USD, tăng 11,5% so với cùng kỳ 2024. Điều đáng chú ý là tăng trưởng xuất khẩu ổn định trong bối cảnh kinh tế Canada suy thoái, tiêu dùng giảm, cho thấy tâm lý các nhà nhập khẩu tích lũy hàng trước các thay đổi thuế quan.
Không dừng lại ở thương mại hàng hóa, Thương vụ Việt Nam tại Canada còn mở rộng kết nối hệ sinh thái đổi mới sáng tạo giữa hai nước. Nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam đã tham gia các trung tâm đổi mới sáng tạo và hội nghị công nghệ tại Canada. Ngược lại, các doanh nghiệp Canada, đặc biệt SMEs, cũng quan tâm đến cơ hội hợp tác tại Việt Nam. Việc tổ chức kết nối trực tuyến và trực tiếp giữa hai hệ sinh thái đang trở thành hướng đi thiết thực để thúc đẩy các dự án hợp tác cụ thể.
Mexico và Canada đang nổi lên như hai thị trường chiến lược trong CPTPP đối với hàng xuất khẩu Việt Nam. Trong khi Mexico là cửa ngõ vào Mỹ Latinh và Bắc Mỹ với dân số 130 triệu người; thì Canada là thị trường ổn định, nhiều dư địa tăng trưởng trong bối cảnh các thị trường truyền thống còn nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, như các Tham tán Thương mại đã chỉ ra, để biến lợi thế ngắn hạn thành trụ cột dài hạn, doanh nghiệp Việt Nam cần một chiến lược tổng thể kết hợp xuất khẩu - đầu tư - hợp tác công nghệ, song song với duy trì đối thoại chính sách cấp cao.
Các doanh nghiệp phải chủ động quản lý xuất xứ, nâng chất lượng sản phẩm, tận dụng hệ thống hỗ trợ của Thương vụ để giải quyết nhanh các vướng mắc về phòng vệ thương mại và thông quan.
Về phía Nhà nước, việc sớm tổ chức kỳ họp UBHH Việt Nam – Mexico lần thứ 4 sẽ là cơ hội để hai bên rà soát, tháo gỡ các vướng mắc, thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực thương mại, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh – những lĩnh vực cả hai bên cùng quan tâm và có tiềm năng lớn.
CPTPP đã, đang và sẽ tiếp tục là một trong những “đòn bẩy” quan trọng giúp Việt Nam mở rộng thị trường, đa dạng hóa đối tác và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh thương mại thế giới nhiều biến động, việc tận dụng tốt các ưu đãi thuế quan, kết hợp với chiến lược dài hơi về đầu tư và hợp tác công nghệ sẽ giúp doanh nghiệp Việt không chỉ “đi nhanh” mà còn “đi xa” trên thị trường CPTPP - đặc biệt là Mexico và Canada.
Để hỗ trợ doanh nghiệp thực thi hiệu quả hơn Hiệp định CPTPP, lãnh đạo Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, Bộ Công Thương đang nỗ lực xây dựng một hệ sinh thái phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương để hỗ trợ doanh nghiệp một cách toàn diện.
Trong quá trình doanh nghiệp nỗ lực khai thác và tận dụng các ưu đãi từ CPTTP, nếu gặp phải rào cản hay vướng mắc, các bộ, ngành và địa phương sẵn sàng vào cuộc để hỗ trợ doanh nghiệp. Chính phủ cũng đang chỉ đạo quyết liệt nhằm xây dựng một hệ thống hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp. Đến nay, chúng ta đã bước đầu hình thành một hệ thống hoạt động cơ bản để hỗ trợ doanh nghiệp khai thác các FTA nói chung và đặc biệt là các FTA thế hệ mới như CPTPP.
